Μια νέα μελέτη έλυσε το μακροχρόνιο μυστήριο σχετικά με τα λείψανα ενός πολεμιστή ηλικίας 2.000 ετών που βρέθηκε σε τάφο στα νησιά Σίλι. Ήταν άνδρας ή γυναίκα;Οι επιστήμονες έλυσαν το μυστήριο ενός τάφου ηλικίας 2.000 ετών στα νησιά Σίλι, θέτοντας ενδιαφέροντα ερωτήματα σχετικά με τον πόλεμο στη Βρετανία κατά την Εποχή του Σιδήρου. Επί δεκαετίες οι αρχαιολόγοι προβληματίζονταν για το αν ο τάφος, ο οποίος ανακαλύφθηκε το 1999 στο Bryher (ένα εκ των νήσων), περιείχε τα λείψανα ενός άνδρα ή μιας γυναίκας. Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε αυτή την εβδομάδα στο επιστημονικό έντυπο Journal of Archaeological Science, οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα πως τα λείψανα ανήκουν τελικά σε γυναίκα. Τα λείψανα από την Εποχή του Σιδήρου είχαν προβληματίσει τους ειδικούς επειδή είχαν ταφεί τόσο με ένα σπαθί και μια ασπίδα, που συχνά τοποθετούνταν δίπλα σε άνδρες, όσο και με έναν καθρέφτη, που συνδέεται συχνότερα με γυναικείες ταφές. Τώρα, μια νέα επιστημονική μελέτη υπό την ηγεσία του Historic England διαπίστωσε ότι τα λείψανα ανήκουν σε γυναίκα, μια ανακάλυψη που θα μπορούσε να ρίξει φως στο ρόλο των γυναικών πολεμιστών κατά τη διάρκεια της συγκεκριμένης περιόδου. Η ανάλυση DNA Οι αρχικές προσπάθειες να προσδιοριστεί το φύλο με παραδοσιακές μεθόδους, όπως η ανάλυση DNA, απέτυχαν λόγω της αποσύνθεσης των οστών. Το μόνο που φαινόταν από τον σκελετό ήταν ένας σκούρος λεκές από χώμα στο σημείο όπου κάποτε είχε ξαπλώσει το σώμα, ενώ ανακτήθηκαν μόνο μικρά κομμάτια οστών και δοντιών συνολικού βάρους περίπου 150 γραμμαρίων. Η επιστημονική πρόοδος, ιδίως η ανάπτυξη μιας εξελιγμένης τεχνικής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Ντέιβις, σήμαινε ότι πλέον ήταν δυνατή η εξέταση του σμάλτου των δοντιών. Προχωρώντας σε αυτήν την εξέταση, οι ερευνητές ανακάλυψαν πως κατά 96% επρόκειτο για γυναίκα. Ο Δρ. Γκλέντον Πάρκερ, αναπληρωτής καθηγητής στο τμήμα περιβαλλοντικής τοξικολογίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Ντέιβις, δήλωσε: «Το σμάλτο των δοντιών είναι η πιο σκληρή και ανθεκτική ουσία στο ανθρώπινο σώμα. Περιέχει μια πρωτεΐνη που συνδέεται είτε με το χρωμόσωμα Χ είτε με το χρωμόσωμα Υ, πράγμα που σημαίνει ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον προσδιορισμό του φύλου. Αυτό μας επέτρεψε να υπολογίσουμε μια πιθανότητα 96% ότι το άτομο ήταν θηλυκό». Η κύρια μορφή πολέμου πριν από 2.000 χρόνια είναι πιθανό να ήταν οι επιδρομές σε εχθρικούς οικισμούς. Ο καθρέφτης και τα όπλα που βρέθηκαν στον τάφο σχετίζονται όλα με τον πόλεμο. Συγκεκριμένα, πιστεύεται ότι οι καθρέφτες μπορεί να χρησιμοποιούνταν στην Εποχή του Σιδήρου για τελετουργικές λειτουργίες, ως εργαλείο επικοινωνίας με τον υπερφυσικό κόσμο για να εξασφαλίσουν την επιτυχία μιας επιδρομής ή να «καθαρίσουν» τους πολεμιστές κατά την επιστροφή τους. Πολεμίστριες γυναίκες κατά την Εποχή του Σιδήρου;Τα λείψανα χρονολογούνται στο 100 ή στο 50 π.Χ., δεκαετίες πριν η βασίλισσα πολεμίστρια των Κέλτων, Βοαδίκεια, ηγηθεί μιας εξέγερσης κατά των Ρωμαίων το 60 μ.Χ. Η Βοαδίκεια αναγνωρίζεται ως εθνική ηρωίδα των Βρετανών, η οποία αντιστάθηκε στους Ρωμαίους και με την εξέγερσή της παραλίγο να τους διώξει από τα βρετανικά εδάφη. Η Δρ. Σάρα Σταρκ, βιολόγος ανθρώπινων σκελετών στο Historic England, δήλωσε ότι τα ευρήματα παρέχουν «αποδείξεις για τον ηγετικό ρόλο μιας γυναίκας στον πόλεμο στο Σίλι της Εποχής του Σιδήρου». «Αν και ποτέ δεν μπορούμε να γνωρίζουμε πλήρως τον συμβολισμό των αντικειμένων που βρέθηκαν σε τάφους, ο συνδυασμός ενός σπαθιού και ενός καθρέφτη υποδηλώνει ότι αυτή η γυναίκα είχε υψηλό κύρος στην κοινότητά της και μπορεί να έπαιζε ηγετικό ρόλο στον τοπικό πόλεμο, οργανώνοντας ή ηγούμενη επιδρομών σε αντίπαλες ομάδες». Η Στάρκ πρόσθεσε: «Αυτό θα μπορούσε να υποδηλώνει ότι η γυναικεία συμμετοχή σε επιδρομές και άλλα είδη πολέμου ήταν πιο συνηθισμένη στην κοινωνία κατά την Εποχή του Σιδήρου από ό,τι πιστεύαμε προηγουμένως, και θα μπορούσε να έχει θέσει τα θεμέλια από τα οποία θα αναδύονταν αργότερα ηγέτες όπως η Βοαδίκεια. Το σπαθί και ο καθρέφτης που βρέθηκαν εκτίθενται στο Μουσείο των Νήσων Σίλι. Φωτογραφίες: Historical England
0 Comments
Ασυνήθιστα πολυτελείς τάφους της Εποχής του Χαλκού ανακάλυψαν αρχαιολόγοι κατά τη διάρκεια ανασκαφών στη Δρομολαξιά, κοντά στην Αλυκή Λάρνακας, μπροστά από το τζαμί Χαλά Σουλτάν. Στους υπόγειους ταφικούς θαλάμους βρέθηκαν σκελετοί με πολυτελή διαδήματα και περιδέραια, καθώς επίσης και πληθώρα πολύτιμων ταφικών δώρων από χρυσό, πολύτιμους λίθους και ελεφαντόδοντο. Οι τάφοι είναι από τους πιο πολυτελείς της Μεσογείου από την Εποχή του Χαλκού. Tα λείψανα και τα κτερίσματα παραπέμπουν σε βασιλείς και μέλη της κυβερνώσας ελίτ της περιοχής, όπως αναφέρει δημοσίευμα του γερμανικού επιστημονικού περιοδικού «Wissenschaft». Ήδη από το 1897, οι αρχαιολόγοι είχαν ανακαλύψει στην περιοχή, η οποία βρίσκεται κοντά στο σημερινό αεροδρόμιο της Λάρνακας, τα πρώτα ίχνη ενός πολιτισμού της Εποχής του Χαλκού και ξεκίνησαν τις ανασκαφές. Από το 1970, οι ερευνητικές ομάδες ανακαλύπτουν όλο και περισσότερα τμήματα πόλης της Εποχής του Χαλκού χρησιμοποιώντας νέες μεθόδους. Τα ευρήματά τους δείχνουν ότι η περιοχή εκτεινόταν σε 50 εκτάρια από το 1630 έως το 1150 π.Χ. και περιελάμβανε συνοικίες με κατοικίες αρχόντων αλλά και εργαστήρια χαλκού. Αντικείμενα από την Αίγυπτο, τις Μυκήνες, τη μινωική Κρήτη, τη Σαρδηνία και τη Μεσοποταμία δείχνουν, επίσης, ότι οι κάτοικοί της είχαν εκτεταμένες πολιτιστικές και οικονομικές σχέσεις. Από τα αγγεία και συγκεκριμένα κοσμήματα, τα οποία βρέθηκαν, προκύπτει, επίσης, ότι πρέπει να υπήρχε ειδική σχέση με την Τίρυνθα. Το 2016, μία ομάδα αρχαιολόγων με επικεφαλής τον Πέτερ Φίσερ, καθηγητή του πανεπιστημίου του Γκέτεμποργκ της Σουηδίας, ανακάλυψε ένα νεκροταφείο της Εποχής του Χαλκού μπροστά στο τζαμί Χαλά Σουλτάν, με εν μέρει πλούσια διακοσμημένους τάφους. Μέλη της άρχουσας ελίτ θάφτηκαν σε υπόγειους θαλάμους, μαζί με τα κοσμήματά τους και τα εισαγόμενα είδη πολυτελείας. Με τη βοήθεια μετρήσεων μαγνητομέτρου, οι ερευνητές ανακάλυψαν τώρα εκεί άλλους, ακόμη πλουσιότερους τάφου. «Συγκρίναμε τα σημεία όπου βρέθηκαν σπασμένα κεραμικά θραύσματα με τον χάρτη του μαγνητομέτρου και εμφανίστηκαν πολλές μεγάλες κοιλότητες περίπου δύο μέτρα κάτω από την επιφάνεια της γης», όπως αναφέρει ο Φίσερ στη σχετική επιστημονική ανακοίνωση (Södeberg Expedition 2023). Όταν οι αρχαιολόγοι ανέσκαψαν αυτά τα σημεία, ανακάλυψαν τρεις ταφικούς θαλάμους, μήκους περίπου τεσσάρων έως πέντε μέτρων, στους οποίους βρήκαν αρκετούς καλοδιατηρημένους σκελετούς. Περιείχαν, επίσης, έναν τεράστιο αριθμό κτερισμάτων, ο οποίος ξεπερνά κατά πολύ σε ποσότητα και ποιότητα τα ούτως ή άλλως πλούσια ευρήματα των παλαιότερα ευρεθέντων τάφων. «Βρήκαμε περισσότερα από 500 άθικτα τεχνουργήματα μόνο σε δύο από αυτούς τους ταφικούς θαλάμους. Πολλά από αυτά τα αντικείμενα είναι κατασκευασμένα από πολύτιμα μέταλλα, πολύτιμους λίθους, ελεφαντόδοντο ή είναι κεραμικά υψηλής ποιότητας», σημειώνει, επίσης, ο Σουηδός επικεφαλής των ερευνών. Στους τάφους βρέθηκαν, ακόμη, πολύτιμα χάλκινα όπλα διακοσμημένα με ελεφαντόδοντο και μία σφραγίδα από αιματίτη με χρυσό πλαίσιο. Μεταξύ των νεκρών ήταν μία γυναίκα που περιβάλλεται από δεκάδες κεραμικά αγγεία, κοσμήματα και έναν στρογγυλό μπρούτζινο καθρέφτη. Μαζί της στον τάφο βρίσκονταν τα οστά ενός παιδιού, περίπου ενός έτους, που είχε θαφτεί με ένα κεραμικό παιχνίδι. «Κάποιοι άλλοι, άνδρες και γυναίκες, έφεραν διαδήματα και περιδέραια με μενταγιόν εξαιρετικής ποιότητας. Η τεχνοτροπία και το υλικό των μενταγιόν υποδηλώνουν ότι κατασκευάστηκαν στην Αίγυπτο το δεύτερο μισό της 18ης δυναστείας, πιθανώς την εποχή του Ακενατόν και της συζύγου του, Νεφερτίτης, και του Τουταγχαμών», σύμφωνα με την ανακοίνωση. Τα διαδήματα είναι διακοσμημένα με ανάγλυφες εικόνες ταύρων, γαζελών, λιονταριών και λουλουδιών. «Δεδομένου του πλούτου αυτών των ταφικών αντικειμένων, είναι εύλογη η υπόθεση ότι επρόκειτο για βασιλικούς τάφους, παρ' όλο που δεν γνωρίζουμε ακόμη τι μορφή διακυβέρνησης είχε η πόλη εκείνη την εποχή, αλλά όσοι θάφτηκαν εδώ ήταν αναμφίβολα μέρος της κυβερνώσας ελίτ», κατά τον Φίσερ. Υπέρ αυτής της άποψης συνηγορεί, επίσης, το γεγονός ότι πολλά από τα πολύτιμα κτερίσματα προέρχονται από άλλους πολιτισμούς της περιοχής της Μεσογείου. Προφανώς ήταν εισαγόμενα πολυτελή είδη και τιμαλφή. Αυτά περιλαμβάνουν χρυσό και ελεφαντόδοντο από την Αίγυπτο, μπλε λάπις λάζουλι (λαζουρίτης) από το Αφγανιστάν, κόκκινη καρνεόλι από την Ινδία και γαλαζοπράσινο ορυκτό τυρκουάζ από το Σινά. Ανάμεσα στα ευρήματα περιλαμβάνεται και κεχριμπάρι από την περιοχή της Βαλτικής. Όπως εξηγούν οι αρχαιολόγοι, αυτή η ελίτ μπορούσε να ανταποκριθεί οικονομικά σε τέτοιες πολυτελείς εισαγωγές επειδή είχε γίνει πλούσια εξάγοντας χαλκό από το γειτονικό όρος Τρόοδος: «Ο χαλκός ήταν ένα σημαντικό εμπόρευμα εκείνη την εποχή, επειδή χρησιμοποιήθηκε σε συνδυασμό με τον κασσίτερο για την παραγωγή του σκληρότερου κράματος χαλκού, ο οποίος έδωσε το όνομά του στην Εποχή του Χαλκού». Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ Το Τμήμα Αρχαιοτήτων του Υφυπουργείου Πολιτισμού ανακοινώνει ότι, στις 18 Ιουλίου 2023, ολοκληρώθηκε με επιτυχία ο επαναπατρισμός από την Ιταλία τριών κυπριακών αρχαιοτήτων, τις οποίες είχαν κατασχέσει οι ιταλικές αρχές στο πλαίσιο ποινικής διαδικασίας. Συγκεκριμένα, το αρμόδιο Δικαστήριο στη Φλωρεντία αποφάσισε ότι τρία αρχαιολογικά αντικείμενα, για τα οποία η Κυπριακή Δημοκρατία αιτήθηκε επίσημα τον επαναπατρισμό τους στην Κύπρο, είναι όντως κυπριακής προέλευσης και αποφάσισε όπως επιστραφούν στην Κύπρο. Πρόκειται για τρία πήλινα αγγεία που χρονολογούνται στην Εποχή του Χαλκού (περ. 1600‒1400 π.Χ.) Η επίσημη τελετή παράδοσης-παραλαβής των αρχαιοτήτων έγινε στις 17 Ιουλίου 2023 στα γραφεία των αστυνομικών αρχών της Ιταλίας (Carabinieri) στη Ρώμη. Ο κ. Vincenzo Molinese, Διοικητής των Carabinieri, παρέδωσε τις αρχαιότητες στον Πρέσβη της Κυπριακής Δημοκρατίας στη Ρώμη κ. Γιώργο Χριστοφίδη. Στη συνέχεια, πραγματοποιήθηκε σύντομη τελετή στην Πρεσβεία της Κυπριακής Δημοκρατίας στη Ρώμη. Στις 18 Ιουλίου 2023, η Διευθύντρια του Τμήματος Αρχαιοτήτων Δρ. Μαρίνα Σολομίδου-Ιερωνυμίδου συνόδευσε αεροπορικώς στην Κύπρο τις αρχαιότητες μαζί με τον Υπεύθυνο του Γραφείου Καταπολέμησης Παράνομης Κατοχής και Διακίνησης Αρχαιοτήτων του Αρχηγείου Αστυνομίας, Ανώτερο Υπαστυνόμο Μιχάλη Γαβριηλίδη. Οι αρχαιότητες έχουν φυλαχθεί στο Κυπριακό Μουσείο όπου θα συντηρηθούν και θα ψηφιοποιηθούν στη βάση δεδομένων του Τμήματος Αρχαιοτήτων. Το Τμήμα Αρχαιοτήτων και η Εθνική Επιτροπή για την Πάταξη της Σύλησης και της Παράνομης Διακίνησης Πολιτιστικής Κληρονομιάς επιθυμούν να ευχαριστήσουν θερμά τις Ιταλικές αστυνομικές αρχές (Carabinieri) και ιδιαίτερα τους κ. V. Molinese, Διοικητή των Carabinieri, τον Λοχαγό κ. Α. Ragusa και το κλιμάκιο των Carabinieri Φλωρεντίας, όπως και την Πρέσβη της Ιταλίας στη Λευκωσία κα Federica Ferrari Bravo, η συμβολή των οποίων υπήρξε καθοριστική για τη θετική έκβαση της υπόθεσης. Η επιστροφή των κυπριακών αρχαιοτήτων είναι αποτέλεσμα της σταθερής δέσμευσης Κύπρου και Ιταλίας για την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης πολιτιστικών αντικειμένων και επιβεβαιώνει την αγαστή συνεργασία και φιλία των δύο χωρών. Το Τμήμα Αρχαιοτήτων, ως το αρμόδιο Τμήμα της Κυπριακής Δημοκρατίας για την προστασία και τη διαχείριση της αρχαιολογικής κληρονομιάς της Κύπρου, θα συνεχίσει τις εντατικές του προσπάθειες για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς τόσο της Κύπρου όσο και άλλων χωρών, πάντα σε στενή συνεργασία με την Εθνική Επιτροπή για την Πάταξη της Σύλησης και της Παράνομης Διακίνησης Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Οι προσπάθειες αυτές περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, την εντατικοποίηση των προσπαθειών εντοπισμού, διεκδίκησης και επαναπατρισμού των αρχαιοτήτων που έχουν εξαχθεί παράνομα, την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών στον τομέα αυτό, την ενίσχυση της εκπαίδευσης του προσωπικού των αρμόδιων αρχών σε θέματα καταπολέμησης της παράνομης διακίνησης αρχαιοτήτων και την ευαισθητοποίηση του κοινού, του οποίου ο ρόλος είναι ιδιαίτερα σημαντικός στην προστασία της κοινής μας πολιτιστικής κληρονομιάς. Οι λόγοι της άρνησης αυτής από πλευράς της Τουρκίας δεν έχουν γίνει ακόμα γνωστοί, όπως αναφέρει η ΕΡΤ.
Η μεγαλομάρτυς Μαρίνα είναι προστάτιδα Αγία της Λέρου. Στη Δυτική Χριστιανοσύνη η Αγία Μαρίνα (Αγία Μαργαρίτα) είναι προστάτιδα των εγκύων, του τοκετού, των πασχόντων από ασθένειες του ήπατος, των νοσοκόμων και του Κολεγίου Κουίνς του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ.
Σπουδαία προσωπικότητα του θεάτρου, αγαπητό ηθοποιό, σκηνοθέτη και δάσκαλο χαρακτηρίζει τον εκλιπόντα ηθοποιό Φώτο Φωτιάδης, ο Θεατρικός Οργανισμός Κύπρου, ο οποίος σημειώνει ότι ο αποθανών «υπήρξε ένας από τους βασικούς πρωτεργάτες του Οργανισμού Κύπρου με την ίδρυσή του το 1971.
Κανείς δεν μπορεί να θυμηθεί. «Το 2000, πήρα το RIM 957, το πρώτο μου BlackBerry. Έπαιρνε, σε πραγματικό χρόνο, τα μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που στέλνονταν στον λογαριασμό της δουλειάς μου, κάτι που έκανε τη συσκευή να αναβοσβήνει και να βουίζει, σε στυλ βομβητή» γράφει ο Ian Bogost στο The Atlantic, συνεχίζοντας. «Χτυπούσε συνεχώς. Έφτασε ένα email!». Μερικές φορές μπορείς να νιώσεις τη σκιά του μέλλοντος να πλανάται πάνω από το παρόν – άμορφη, ψυχρή, σκοτεινή. Έτσι συνέβη και με το BlackBerry. Η ικανότητά του να εισάγει ψηφιακά γεγονότα στον συνηθισμένο κόσμο εγκαινίασε την εποχή των smartphones, την εποχή της συνεχούς διαδικτυακής ζωής παντού. Αλλά δεν ήταν ακόμα έτσι. Τότε κυρίως στελέχη είχαν τη νέα συσκευή, καθώς και κυβερνητικοί αξιωματούχοι και άνθρωποι που πίστευαν ότι ήταν σημαντικοί. «Εγώ ήμουν το τελευταίο είδος- έφτιαχνα λογισμικό. Οι συνάδελφοί μου και ειδικά η σύζυγός μου αποστρέφονταν το «CrackBerry» και την ψυχαναγκαστική μου λαβή γι’ αυτό, όπως το Γκόλουμ με το δαχτυλίδι του» εξηγεί ο Ian Bogost. Η κυριαρχία του iPhone Στα χρόνια που ακολούθησαν, συνέχισα να κάνω κλικ στα τηλέφωνα με το πληκτρολόγιο, μέχρι που τελικά το iPhone τα αντικατέστησε. Έχω αναμνήσεις από τη χρήση ενός Palm Treo στο τρένο και του BlackBerry μου στο μεσημεριανό γεύμα κατά το μεγαλύτερο μέρος της δεκαετίας του 2000. Αλλά δεν μπορώ να θυμηθώ πώς περνούσα τον άδειο χρόνο μου τα προηγούμενα χρόνια, στο τρένο ή στο μεσημεριανό γεύμα ή σε οποιαδήποτε άλλη στιγμή της ημέρας που βρισκόμασταν μεταξύ των πραγμάτων. Κυριολεκτικά, τι κάναμε; Δεν μπορώ να θυμηθώ. Κάποια πράγματα είναι εύκολο να ανακατασκευαστούν. Το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο ερχόταν στον υπολογιστή, πράγμα που σημαίνει ότι δεν το λαμβάναμε ενώ τρώγαμε μεσημεριανό γεύμα ή μόλις είχαμε φύγει από το γραφείο. Υπήρχε το MapQuest, αλλά έπρεπε να εκτυπώνουμε οδηγίες πριν πάμε οπουδήποτε. Η φωτογραφία δεν αποτελούσε τόσο σημαντικό μέρος της καθημερινής ζωής, ελλείψει των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στα οποία, πλέον, κυριαρχεί. Ορισμένα «χαζά κινητά», dumbphones όπως λέγονται, είχαν κάμερες, αλλά ήταν απαράδεκτες, και οι αυτόνομες ψηφιακές κάμερες ήταν ακόμα ακριβές και χρησιμοποιούνταν κυρίως για τη δημιουργία εικόνων για εκτύπωση. Εντάξει, ωραία, αλλά πώς καταλάμβαναν οι άνθρωποι τον χρόνο, κάτι που έχει πλέον ξεπεραστεί από τη χρήση smartphone; Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα φαίνεται σημαντική, επειδή η χρήση smartphone είναι υποτίθεται επιβλαβής. «Μόνοι μαζί» Η ακραία χρήση κατηγορείται συχνά ότι συμβάλλει στο άγχος, την κατάθλιψη και την καταναγκαστική συμπεριφορά – και σχεδόν όλοι φαίνεται να χρησιμοποιούν αυτές τις συσκευές σε ακραίες καταστάσεις. Λέγεται επίσης ότι τα smartphones μας αποσυνδέουν από τον κόσμο και μεταξύ μας. Αντί να απολαμβάνουν το μεσημεριανό γεύμα ή τα τουριστικά αξιοθέατα, οι άνθρωποι τα φωτογραφίζουν, συχνά για να εξασφαλίσουν την έγκριση των συνομηλίκων τους, οι οποίοι επίσης χρησιμοποιούν smartphones. Η κοινωνιολόγος Sherry Turkle παραπονέθηκε δημόσια για το πώς αυτές οι συσκευές ενθαρρύνουν τους ανθρώπους να ζουν «μόνοι μαζί». Τι στο καλό έκανα; «Ζήτησα από μερικούς μεσήλικες φίλους να θυμηθούν τη ζωή του παλιού καιρού, όταν ζούσαμε ακόμα μαζί -και μετά να μου πουν τι θυμόντουσαν να κάνουν» γράφει ο Ian Bogost. «Τι στο καλό έκανα;» απάντησε ένας. Κάποια θραύσματα της παιδικής ζωής θα μπορούσαν να ανακτηθούν: Να φτιάχνουμε στεφάνια την άνοιξη, ή να κρατάμε σημειώσεις στο μάθημα, ή να περνάμε τον χρόνο μας παίζοντας με φίλους. Αλλά η φύση της άσκοπης ζωής μας ως ενήλικες διέφευγε της μνήμης. Ακόμη και το σερφάρισμα στο πρώιμο διαδίκτυο, τον πρόδρομο του σημερινού scrolling, γινόταν κουραστικό λόγω των αργών συνδέσεων. Και άλλα πράγματα έπαιρναν περισσότερο χρόνο: Να συμβουλευόμαστε έναν χάρτινο χάρτη πριν οδηγήσουμε οπουδήποτε, να βρίσκουμε και στη συνέχεια να συνομιλούμε με έναν πωλητή για να επιλέξουμε μια συσκευή. Οι καθημερινές μη δραστηριότητες – η αναμονή στην ουρά του σούπερ μάρκετ, η στάση στην κίνηση, η βόλτα με τον σκύλο – γίνονταν υπό διαφορετικές συνθήκες. Μια ανατριχιαστική αποκάλυψη Δεν μπορούσαμε να θυμηθούμε τι κάναμε, επειδή δεν υπήρχε τίποτα να θυμηθούμε ότι κάναμε. «Δεν κάναμε τίποτα, και ήταν φρικτό» γράφει ο Ian Bogost και συνεχίζει. Το να γεμίσουμε την ανυπαρξία με κάθε είδους δραστηριότητα έγινε μια συνεχής άσκηση. Το να μιλάμε στο τηλέφωνο προσέφερε μια προσέγγιση, αν και φτωχή. Τα τηλέφωνα ήταν ο μόνος τρόπος να συνδεθείς με τους φίλους σου συγχρονισμένα από μακριά. Δούλευαν εκπληκτικά καλά, εκτός από το κόστος των υπεραστικών κλήσεων. Η τηλεόραση ήταν ένας άλλος τρόπος για να σκοτώνουμε την ώρα μας. Βλέπαμε πολύ τηλεόραση. Τηλεπαιχνίδια, σαπουνόπερες, κωμικές σειρές, βραδινές ειδήσεις, MTV – η τηλεόραση έπαιζε σχεδόν συνέχεια στα σπίτια, αν οι άνθρωποι ήταν εκεί για να βλέπουν. Αλλά και σε αεροδρόμια ή σε ιατρεία. Σε ορισμένους σταθμούς τρένων και λεωφορείων υπήρχαν μικροσκοπικές τηλεοράσεις με κέρματα βιδωμένες στα μπράτσα των καθισμάτων, μια υπενθύμιση της απόγνωσης που ένιωθαν οι άνθρωποι όταν ήταν περιορισμένοι. Τα περιοδικά, από την άλλη, απλώνονταν στις αίθουσες αναμονής και στις πλάτες των καθισμάτων των αεροπλάνων. Στον άδειο χρόνο που περνάμε τώρα με τα τηλέφωνά μας, οι άνθρωποι διάβαζαν οτιδήποτε και ό,τι έβλεπαν – ανεπιθύμητη αλληλογραφία, διαφημίσεις στο μετρό, το πίσω μέρος των κουτιών δημητριακών, την ιστορία στο πιατάκι του εστιατορίου, τις ετικέτες στα καρυκεύματα. Στην αρχή οι άνθρωποι χλεύαζαν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: Ποιος νοιάζεται για ό,τι ανούσιο και ασήμαντο βρίσκεις γύρω σου; Αλλά προηγουμένως, νοιαζόμασταν απεγνωσμένα για αυτά ακριβώς τα πράγματα, ελλείψει εναλλακτικής λύσης. Τα «σωτήρια» smartphones; Δεν μπορώ να υπερτονίσω πόσο λίγα πράγματα είχαμε να κάνουμε πριν αποκτήσουμε όλοι μας smartphones. Μια άγονη έκταση άδειου χρόνου απλωνόταν μπροστά μας περιμένοντας το λεωφορείο, ή κάποιον να γυρίσει σπίτι, ή την έναρξη της επόμενης προγραμματισμένης εκδήλωσης. Κάποιος μπορεί να αργούσε ή να έπαιρνε περισσότερο χρόνο από το αναμενόμενο, αλλά δεν έφτανε καμία ειδοποίηση για μια τέτοια καθυστέρηση, οπότε κοιτούσες έξω από το παράθυρο, ελπίζοντας να δεις κάποιο σημάδι δραστηριότητας στο επόμενο τετράγωνο. Βηματίζαμε ή βράζαμε στο ζουμί μας. Υπαρξιακά αδιέξοδα Η απελπισία που συνόδευε αυτόν τον νεκρό χρόνο υπονοούσε και σχεδόν απαιτούσε έναν υπαρξιακό προσανατολισμό προς την ίδια τη ζωή: Παράλογη και άσκοπη, μια θάλασσα θλίψης που δεν ξεβραζόταν ποτέ στην ακτή. Διαβάζαμε ένα φυλλάδιο στοματικής υγιεινής ή ένα μπουκάλι σαμπουάν. Ακολουθούσαμε τους ομαλά περιστρεφόμενους δείκτες του ρολογιού. Ναι, βέβαια, άλλες και καλύτερες και πιο χρήσιμες πράξεις ήταν δυνατές, αλλά μόνο αν ξέραμε εκ των προτέρων ακριβώς πόσο χρόνο είχαμε να σκοτώσουμε, και πού, και κάτω από ποιες συνθήκες. Αλλά ποτέ δεν το ξέραμε μέχρι που ήταν πολύ αργά. Πριν από τα smartphones, οι άνθρωποι δεν επένδυαν τον ενδιάμεσο χρόνο τους στη δημιουργία κοινωνικών δεσμών ή στην αυτοβελτίωση. Κυρίως υπέφεραν από συνεχή, ατελείωτη πλήξη. Ας μην θρηνήσουμε λοιπόν ή ας μην κακολογήσουμε τον χρόνο που σπαταλάμε στα smartphones, τουλάχιστον όχι τόσο πολύ. «Είναι κακό να παρασύρεσαι σε επιχειρήματα ή συνωμοσιολογία, να ψωνίζεις ή να λαχταράς ή να κάνεις doomscroll, να φέρνεις τη δουλειά σου στην καρέκλα του οδοντιάτρου ή στην πολυθρόνα του σαλονιού. Αλλά ήταν επίσης κακό να υποφέρει κανείς από τον τρόμο της μονοτονίας. Τώρα συμβαίνουν πάρα πολλά, αλλά πριν δεν συνέβαινε ποτέ τίποτα» καταλήγει ο Ian Bogost στο The Atlantic. Photos: Annie Spratt / Unsplash Σύμφωνα με τον Άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη (1749-1809), η Βερονίκη καταγόταν από την πόλη Πανεάδα, γνωστότερη ως Καισάρεια του Φιλίππου, τα ερείπια της οποίας βρίσκονται σήμερα στα υψίπεδα του Γκολάν.
Τι γνωρίζουμε και τι δεν έχουμε ακόμα μάθει για τον Δίσκο της Φαιστού Ήταν 3 Ιουλίου του 1908, όταν ο ιταλός αρχαιολόγος Λουίτζι Περνιέ ανακάλυψε σε ένα από τα δωμάτια του ανακτόρου της Φαιστού, έναν πήλινο δίσκο με επιγραφές σε σπειροειδή διάταξη. Ο δίσκος αυτός γνωστός σε ολόκληρο τον κόσμο ως, ο Δίσκος της Φαιστού αποτελεί ένα από τα πλέον εμβληματικά αλλά και ταυτόχρονα αινιγματικά αντικείμενα του μινωικού πολιτισμού. Όπως αναφέρει και το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείο: «Λόγω της μοναδικότητας του αντικειμένου, ο δίσκος αποτελεί ένα συναρπαστικό πεδίο έρευνας και έχουν γίνει αρκετές προσπάθειες αποκρυπτογράφησης και ερμηνείας του κειμένου του». Τον Φεβρουάριο του 1994, ο Gareth Owens, φιλόλογος του Πανεπιστημίου του Λονδίνου, μέλοςτ της διεθνούς ομάδας της Γραμμικής Β και ερευνητής του ΙΚΥ συνόψησε για «ΤΟ ΒΗΜΑ» όσα έχουν γινεί γνωστά για τον μυστηριώδη αυτόν δίσκο. «ΤΟ ΒΗΜΑ», 13.2.1994, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ» «Αναμφίβολα ο “Δίσκος της Φαιστού” είναι η πιο γνωστή και πολυσυζητημένη επιγραφή της Μινωικής Κρήτης. Ανακαλύφθηκε το 1908 από τους ιταλούς ανασκαφείς της Φαιστού και χρολονολογήθηκε γύρω στα 1700 π.Χ. Σήμερα εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Ηρακλείου. »Χρονολογικά ανήκει στην περίοδο της Γραμμικής Α, αλλά διαφέρει σε πολλά σημεία απ’ αυτήν. Η γραφή του Δίσκου είναι εντυπωμένη σε πηλό με τη βοήθεια διαφορετικών σφραγίδων και θεωρείται το αρχαιότερο σε παγκόσμιο επίπεδο έντυπο, 3.000 περίπου χρόνια από το Γουτεμβέργιο. »Δεν υπάρχουν ακριβείς ομοιότητες με άλλες επιγραφές της Μινωικής Κρήτης, γεγονός που ώθησε μερικούς να ερμηνεύσουν τον “Δίσκο της Φαιστού” ως προϊόν εισαγωγής, αλλά, όπως θα διαπιστώσουμε, υπάρχουν κοινά σημεία μεταξύ της επιγραφής αυτής και άλλων κρητικών επιγραφών. Απροσπέλαστο κείμενο» Έχει γίνει αποδεκτό ότι ο Δίσκος διαβάζεται σπειροειδώς, δηλαδή από το χείλος προς το κέντρο. Έχει διάμετρο περίπου 18 εκ. με σημεία γραφής και στις δύο όψεις, τα οποία ανέρχονται σε 242 και διαιρούνται σε 61 ομάδες. »Υπάρχουν 45 διαφορετικού χαρακτήρα σημεία στον Δίσκο. Πολλά, για να απαρτίσουν ένα αλφάβητο και λίγα, για να αποτελέσουν μια πραγματική ιδεογραφική γραφή, όπως συμβαίνει με τα κινεζικά. »Αυτή η διαπίστωση μας επιτρέπει να υποθέσουμε ότι πρόκειται επίσης για μια συλλαβική γραφή, όπως είναι άλλωστε η Γραμμική Β και η Γραμμική Α. Αυτονόητο είναι η γλώσσα του Δίσκου να είναι άγνωστη, και έτσι, προς το παρόν, και το κείμενο να μας είναι εντελώς απροσπέλαστο. »Αυτό δεν έχει σταματήσει πολλούς επίδοξους αποκρυπτογράφους να προσφέρουν τη δική τους ερμηνεία. Πολλά έχουν γραφτεί γι’ αυτήν την κρητική επιγραφή, περισσότερα μάλιστα από οποιαδήποτε άλλη (τα περισσότερα όμως με φαντασία). Ο Δίσκος και οι άλλες κρητικές γραφές «Εκτός από τη Γραμμική Β και Α υπάρχει άλλη μία γραφή στην Κρήτη, που ονομάστηκε “Κρητικά Ιερογλυφικά” από τον A. Evans, εξαιτίας της εξωτερικής του ομοιότητας με τα Αιγυπτιακά Ιερογλυφικά. »Ο όρος αυτός είναι, πράγματι, παραπλανητικός, ενώ θα ταίριαζε καλύτερα στη γραφή αυτή ο όρος Πικτογραφική. Χρονολογικά τοποθετείται στη Μεσο-Μινωική περίοδο περίπου 2000 – 1600 π.Χ. Και αποτελεί μια μορφή συλλαβικής γραφής, που σχετίζεται με τη Γραμμική Α και τελικώς με τη Γραμμική Β. »Υπάρχουν περίπου 275 επιγραφές στη γραφή αυτή που περιέχουν περίπου 1.500 σημεία. Τα σημεία αυτά είναι περίπου το 2% του συνόλου των στοιχείων της Γραμμικής Β. Η κρητική Πικτογραφική βρίσκεται χαραγμένη σε πήλινες πινακίδες, σε ράβδους, σε σφραγιδόλιθους, σε μια λίθινη επιγραφή από τα Μάλια και σε ένα χάλκινο πέλεκυ από το Σπήλαιο του Αρκαλοχωρίου. (…) »Οι τελευταίες δύο επιγραφές προσφέρουν μία επιγραφική σχέση του “Δίσκου της Φαιστού”. Περίπου τα μισά από τα σημεία τπου εμπεριέχονται στο Δίσκο της Φαιστού μπορούν εύλογα να εξομοιωθούν με παρόμοια σημεία στη Μαλιώτικη επιγραφή, στον πέλεκυ του Αρκαλοχωρίου και σε άλλες κρητικές πικτογραφικές επιγραφές. »Λαμβάνοντας υπόψη τη σπανιότητα της επιγραφής, η πιθανότητα να είναι γραμμένη σε μία γραφή σχετική με την Πικτογραφική / Γραμμική Α είναι αρκετά μεγάλη. Θα πρέπει, ωστόσο, να τονιστεί ότι ο τρόπος αποτύπωσης των σημείων της επιγραφής του Δίσκου της Φαιστού είναι περισσότερο εικονιστικός απ’ ό,τι σε παρόμοιες περιπτώσεις στην Πικτογραφική γραφή. »Μερικούς ώθησε το δεδόμενο αυτό να πιστέψουν ότι πρόκειται για ξένο “στοιχείο”, ότι δηλαδή ο Δίσκος ήταν προϊόν εισαγωγής. Όμως, περισσότερο πρέπει να οφείλεται στο γεγονός ότι ο τρόπος γραφής, δηλαδή με την αποτύπωση διάφορων σφραγίδων πάνω στον πηλό, επέτρεψε να δοθεί αυτή η περισσότερο εικονιστική και λιγότερο σχηματική μορφή στα σημεία. Αποκρυπτογραφώντας τον Δίσκο της Φαιστού«Αν και η γλώσσα του Δίσκου της Φαιστού είναι άγνωστη και συνεπώς είναι αδύνατο να κατανοήσουμε την επιγραφή, εν τούτοις μπορούν να γίνουν κάποιες διαπιστώσεις. Ένδεκα λ.χ. Από τα 61 σύνολα σημείων αρχίζουν με τον ίδιο συνδυασμό συμβόλων “κεφάλι με χαρακτηριστική κόμμωση πανκ” και “κύκλοι με επτά στιγμές”. »Υπάρχουν επίσης περιπτώσεις συνόλων σημείων που επαναλαμβάνονται όπως “πόδι βοδιού” και “άνθρωπος που περπατάει”, “κεφάλι με χαρακτηριστική κόμμωση πανκ” και “κύκλοι με επτά στιγμές”, “ιπτάμενο πουλί”, και “κέρατο βοδιού” και τέλος “κουπί”, “κεφάλι”, “ροζέτα”. »Αυτές είναι κάποιες από τις διαπιστώσεις που μπορούν να γίνουν σχετικά με τον “Δίσκο της Φαιστού”. Τα παραδείγματα που αναφέρω εδώ αποτελούν κάποιους συνδυασμούς σημείων που μπορούν να δείξουν ένα φωνητικό μοντέλο. »Αυτή η επανάληψη συγκεκριμένων συνόλων – σημείων έχει οδηγήσει πολλούς να διαγνώσουν ένα θρησκευτικό χαρακτήρα στο κείμενο, παρ’ όλο που θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί, αφού επαναλαμβανόμενα γλωσσικά / φωνητικά μοτίβα μπορούν να βρεθούν και οπουδήποτε άλλου. (…) »Συμπερασματικά θα ήθελα να διευκρινίσω ότι ο “Δίσκος της Φαιστού” θα μείνει για αρκετό χρόνο ακόμη σε μας απροσπέλαστος, αλλά θεωρώ ότι είναι γραμμένος σε γραφή Κρητική και σε γλώσσα Μινωική. »Η πορεία προς την ανάγνωσή του δεν είναι εύκολη, αλλά νομίζω ότι μια μέρα θα είμαστε σε θέση να “διαβάζουμε” και να “κατανοούμε” τη Μινωική Γραμμική Α και την Πικτογραφική γραφή, συμπεριλαμβανομένου και του μοναδικού “Δίσκου της Φαιστού”». Φαιστός, Κρήτη Δείγμα Γραμμικής Α Δείγμα Γραμμικής Β |
APXEIO
April 2024
Click to set custom HTML
Click to set custom HTML
|