​ Μέσα από την μακραίωνη, δύσβατη και
ανηφορική πορεία του Ελληνισμού στο
διαχρονικό διάβα της Ιστορίας
ξεχωρίζουν οριακά κάποια σημεία τα
οποία έχουν αφήσει μέχρι σήμερα
ανεξίτηλα τη σφραγίδα τους στην
εξέλιξη των γεγονότων της μοίρας, του
γίγνεσθαι και της κατάληξης της
προαναφερόμενης τούτης πορείας. Είναι
ορισμένες επισημάνσεις και
συγκεκριμένα συμπεράσματα σχετικά με
την εθνικοπολιτική συμπεριφορά
τούτου του Γένους και τούτης της Φυλής που παρατηρούνται, δυστυχώς,
αναλλοίωτα και αμετάλλακτα από τα αρχαία θα έλεγα χρόνια και τα οποία
μεγεθύνονται και ενισχύονται, πλαταίνοντας σε τροχιά ομόκεντρων
κύκλων, στη σύγχρονη εποχή του Πανορθόδοξου Ελληνισμού.

Αναφέρομαι στην έμπρακτα
παρατηρημένη και βιωματικά
αποδεδειγμένη συμπεριφορά, δράση και
στάση που επιδεικνύεται από την
πολιτική ηγεσία, τους πολιτειακούς
άρχοντες και ταγούς, τους εθνικούς
ηγέτες και καθοδηγητές τούτης της
ηρωικής, δοξασμένης και σκληρά
δοκιμασμένης φυλής την οποία ο
Μεγαλοδύναμος Θεός και η Κυρά μας η
Παναγιά όρισαν και έταξαν να φυλάγει
στη ζωή της ΘΕΡΜΟΠΥΛΕΣ και
ΚΕΡΚΟΠΟΡΤΕΣ καθώς επίσης και να
ανατρέφει, να διαπλάθει και να
αναπλάθει μάρτυρες, Αγίους Πατέρες,
αγωνιστές, πολέμαρχους και
σκληροτράχηλους μαχητές.

Δυστυχώς το αιώνιο σαράκι, το
σαρκοβόρο και σιχαμερό τούτο σκουλήκι
του εμφύλιου σπαραγμού, του
αδελφοκτόνου πάθους, της εσωτερικής
διχόνοιας και του εθνικού
αλληλοσπαραγμού έχει στοιχίσει στο
Πανορθόδοξο τούτο Γένος κάποιες
πολλές Πατρίδες, αλύτρωτες και
περήφανες, οι οποίες στενάζουν σήμερα, αγέρωχα και ανυπότακτα, κάτω
από τον πιεστικό ζυγό κατοχής και σκλαβιάς ξένων κατακτητών, οι οποίοι
δεν έχουν απολύτως καμμιά σχέση με τα άγια και μυρωμένα χώματά τους,
χώματα πάππου προς πάππο δικά μας, ποτισμένα με το άλικο αίμα των
ανδρείων και γενναίων του ατελεύτητου πάνθεου  των ηρωομαρτύρων της
ρωμέικης εποποιίας.

Ποιός δεν αφουγκράζεται με σπαραγμό
ψυχής και πόνο καρδιάς την οδύνη και
τους αναστεναγμούς της Βορείου
Ηπείρου, της Ίμβρου και της Τένεδου,
της Σμύρνης και της Μ.Ασίας, της
Μακεδονίας και της Ρωμυλιάς, της
Ιωνίας και της Κύπρου μας; Τούτες οι
πανώριες και λυγερόκορμες θυγατέρες
του μητροπολιτικού Ελληνισμού που
άδικα και άτσαλα, βίαια και
ασυνείδητα, αποκόπηκαν από τον
κεντρικό κορμό χάρη και σε δικά μας
ανεπίτρεπτα λάθη, παραλείψεις,
εγωκεντρισμούς, μωρές φιλοδοξίες,
κενοδοξίες και πάθη, μικροπολιτικές
σκοπιμότητες και συμπεριφορές.

Δεν έχουμε δυστυχώς ποτέ κατορθώσει
στη διαχρονική μας πορεία μέσα στη
γεωπολιτική σκακιέρα της υφηλίου να
αρθούμε στο ύψος των περιστάσεων, να
κοιτάζουμε κατάματα το χρέος και το
καθήκον μας απέναντι στο Θεό και στην
Πατρίδα και να διαμορφώσουμε
επιτέλους μια πανεθνική πολιτική
εθνικοπολιτικών στόχων και
οραματισμών μέσα από την επίτευξη
διατήρησης μιας υπεύθυνης πολιτικής
ηγεσίας μονοιασμένης, ενωμένης
άρρηκτα με ομόψυχους δεσμούς κοινής
συμπόρευσης και σύμπλευσης έχοντας
όλους τους πολιτικούς ταγούς
συνοδοιπόρους στο Γολγοθά που ο
Πανορθόδοξος Ελληνισμός έταξε να
υπηρετεί από την ύπαρξή του.

Δεν μπορέσαμε να παραμερίσουμε τη
δημαγωγική πολιτική των μπαλκονιών,
να αφήσουμε την αναμόχλευση των
διχαστικών παθών, τις συκοφαντικές
αλληλοκατηγορίες και τους
μικροκομματικούς και μικρόψυχους
ελιγμούς στην αρρένα και στην
παλαίστρα των διαπροσωπικών
πολιτικών και παραταξιακών
ανταγωνισμών. Λέμε ότι υπηρετούμε το
Έθνος και τη Φυλή, την Ορθοδοξία και
την Χριστιανοσύνη, τον άνθρωπο και τον πολίτη της κοινωνίας αλλά
τελικά υποδουλωθήκαμε στον πολιτικό ατομικισμό της εγωκεντρικής
αλαζονείας μας με συμπεριφορές φαρισσαϊκού υποκριτικού ήθους και
ύφους.

Ο πήχυς λοιπόν πρέπει πάραυτα να
υψωθεί και μάλιστα πολύ πιο ψηλά από
ό,τι είναι τώρα. Οι περιστάσεις το
απαιτούν, η Πατρίδα αναμένει και ο
Θεός καρτερεί. Το ερώτημα βασανιστικό
και εναγώνιο: Άραγε επαγρυπνούν και
έχουν γνώση οι φύλακες των Θερμοπυλών
της Κύπρου, τούτης της
νοτιοανατολικότερης εσχατιάς της
Ελληνορθοδοξίας ή μήπως απλά και όπως
πάντα ερίζουν και
καρεκλοκενταυρίζουν για τα ίδια
τετριμμένα που έσχιζαν επιδεικτικά τα
ιμάτιά τους σαν Καϊάφες και Άννες όλοι οι προκάτοχοι τους; Κυβερνήσεις
και αντικυβερνήσεις, συμπολίτευση και αντιπολίτευση, δεξιοί, κεντρώοι
και αριστεροί, λογίζονται ένα και το αυτό απέναντι στο Θεό και στην
Πατρίδα. Ο νοών νοείτο...

Με τιμή,

Χρίστος Κ. Μακρίδης

Παραλίμνι

* Του Στέλιου Οδυσσέως, Εκπαιδευτικού Δημοτικής

Η ασφάλεια των μαθητών αποτελεί αδιαμφισβήτητα την ύψιστη προτεραιότητα στη σχολική μονάδα. Η επίβλεψη των παιδιών πριν από την έναρξη των μαθημάτων και κατά τη διάρκεια των διαλειμμάτων είναι ένα από τα πιο σημαντικά καθήκοντα των εκπαιδευτικών, το οποίο εξασφαλίζει την ομαλή λειτουργία του σχολείου. Ωστόσο, η έλλειψη σαφών και γραπτών οδηγιών σχετικά με τη συχνότητα και τη διάρκεια της παιδονομίας δημιουργεί προβλήματα και ανασφάλεια στους εκπαιδευτικούς, επηρεάζοντας αρνητικά την καθημερινότητά τους.
 
Το κενό των "άγραφων κανόνων"
Ενώ ο διδακτικός χρόνος και οι γενικότερες υποχρεώσεις των εκπαιδευτικών είναι σαφώς καθορισμένες (από νόμους, κανονισμούς και εγκυκλίους), η παιδονομία συχνά διέπεται από «άγραφους κανόνες». Όπως καταγράφεται διαχρονικά στη λεγόμενη «Αρχική Εγκύκλιο» του Υπουργείου Παιδείας Αθλητισμού και Νεολαίας (ΥΠΑΝ), σε περίπτωση προβλήματος με την επίβλεψη των παιδιών, μπορούν να ληφθούν μέτρα που περιλαμβάνουν και την αύξηση της παιδονομίας, δεδομένο που, αν και στοχεύει στην ασφάλεια, μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την υπερβολική καταπόνηση των εκπαιδευτικών.
 
Η σημασία της ισορροπίας
Το διάλειμμα είναι απαραίτητο για κάθε εργαζόμενο. Δίνει την ευκαιρία στους εκπαιδευτικούς να ανακτήσουν δυνάμεις, να χαλαρώσουν και να προετοιμαστούν για την επόμενη διδακτική ώρα. Η παιδονομία, και οι συνθήκες κάτω από τις οποίες διεξάγεται (φυσικές και ανθρώπινες), όχι μόνο καταπονεί τους εκπαιδευτικούς, αλλά μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ποιότητα του εκπαιδευτικού έργου. Οι συνδικαλιστές μας, τονίζουν την ανάγκη για καθήκοντα παιδονομίας που να είναι τα ίδια για όλο το προσωπικό και υπογραμμίζουν την αξία της συναδελφικής αλληλεγγύης και των κοινά αποδεκτών ρυθμίσεων εντός του διδασκαλικού συλλόγου.
 
Εισηγήσεις για σαφήνεια και καλύτερη κατανομή
Για την επίλυση αυτού του ζητήματος, είναι κρίσιμο να υπάρξει ένας σαφής και γραπτός κανονισμός που θα εξασφαλίζει την ασφάλεια των μαθητών χωρίς να επιβαρύνει υπερβολικά τους εκπαιδευτικούς. Κάποιες εισηγήσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να μελετηθούν και και αν μπορούν να εφαρμοστούν ή να διαφοροποιηθούν ή  να  εξελιχθούν, είναι οι ακόλουθες:

• Καθορισμός εβδομαδιαίας συχνότητας: Να καθοριστεί η μέγιστη εβδομαδιαία συχνότητα παιδονομίας ανά εκπαιδευτικό (π.χ., μία ή δύο φορές την εβδομάδα), λαμβάνοντας υπόψη τον αριθμό των εκπαιδευτικών σε κάθε σχολείο και τον αριθμό (και όχι μόνο )των μαθητών.
• Συμπερίληψη της παιδονομίας στον υπολογισμό της στελέχωσης (ή/και στον διδακτικό χρόνο του εκπαιδευτικου): Το ΥΠΑΝ καθώς και η ΕΕΥ θα μπορούσαν να λαμβάνουν υπόψη τις ανάγκες παιδονομίας κατά τον υπολογισμό της στελέχωσης των σχολείων. Αυτό θα εξασφαλίσει ότι υπάρχει επαρκές προσωπικό για την κάλυψη των αναγκών επίβλεψης, χωρίς να χρειάζεται να καταφεύγουν οι διευθυντές σε ρυθμίσεις, που να επιβαρύνουν περαιτέρω τους εκπαιδευτικούς.
• Πρότυπο πρόγραμμα παιδονομίας: Το ΥΠΑΝ θα μπορούσε να εκπονήσει ένα πρότυπο πρόγραμμα παιδονομίας, το οποίο θα μπορεί να προσαρμοστεί στις ιδιαίτερες ανάγκες κάθε σχολείου (όπως λ.χ. με το ωρολόγιο πρόγραμμα). Αυτό το πρότυπο θα περιλαμβάνει τη χρονική διάρκεια των διαλειμμάτων και θα καθορίζει τη δίκαιη κατανομή του καθήκοντος μεταξύ όλων των εκπαιδευτικών.
• Ενδυνάμωση του Διδασκαλικού Συλλόγου: Να ανατεθεί στον Διδασκαλικό Σύλλογο (διευθυντική ομάδα και υπόλοιποι δάσκαλοι) το δικαίωμα, να αποφασίζει και να εγκρίνει το πρόγραμμα παιδονομίας, εξασφαλίζοντας έτσι τη συναίνεση όλων των μελών και αποφεύγοντας τις συγκρούσεις.
• Επαναφορά του «Επιμελητή μαθητών», προσαρμοσμένου στα δεδομένα της σημερινής εποχής. Ο ρόλος αυτός, αφορούσε δημόσιο υπάλληλο, ο οποίος στα μέσα του 20ου αιώνα επιφορτιζόταν με την επιτήρηση της συμπεριφοράς των μαθητών, όχι μόνο εντός του σχολείου αλλά και εκτός αυτού.

 
Ενδεχομένως με την υιοθέτηση τέτοιων μέτρων ή και άλλων που μπορεί να εξελιχθούν σε ενδεχόμενη συζήτησης του θέματος, το έργο της παιδονομίας θα εκτελείται πιο αποτελεσματικά, προστατεύοντας ταυτόχρονα την ασφάλεια των παιδιών και την ευημερία (προσωπική και συναδελφική) των εκπαιδευτικών. Η επίσημη θεσμοθέτηση σαφών κανόνων είναι απαραίτητη για τη δημιουργία ενός πιο δίκαιου και υγιούς εργασιακού περιβάλλοντος.

*Του Στέλιου Οδυσσέως

Οι πρόσφατες αποφάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου για την παιδεία, όπως ανακοινώθηκαν από την Υπουργό Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας, κα Αθηνά Μιχαηλίδου, σηματοδοτούν μια θετική κατεύθυνση για την προδημοτική εκπαίδευση, ενώ παράλληλα αναδεικνύουν την ανάγκη για περαιτέρω ενίσχυση του εκπαιδευτικού συστήματος.
 
Θετικές εξελίξεις στην Προδημοτική Εκπαίδευση
Με «τον θερμό της χαιρετισμό και την ειλικρινή της ικανοποίηση» γίνεται αποδεκτή η κατάργηση των διδάκτρων στα δημόσια νηπιαγωγεία για παιδιά ηλικίας 3 έως 4 ετών και 5 μηνών, όπως αναφαίρονται σε ανακοίνωσή τους οι οργανωμένοι γονείς της Προδημοτικής Εκπάιδευσης. Από την 1η Σεπτεμβρίου, η απόφαση αυτή τίθεται σε εφαρμογή, με στόχο την οικονομική ελάφρυνση των οικογενειών και την ενθάρρυνση της φοίτησης στην προσχολική εκπαίδευση, αναγνωρίζοντας τη σημασία της.

Η κατάργηση των διδάκτρων αφορά ένα ποσό €42 τον μήνα, ενώ για πολύτεκνες οικογένειες ή οικογένειες που λαμβάνουν το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα, το ποσό μειώνεται στα €25. Αυτό το μέτρο συμβάλλει στην ποιοτική, προσβάσιμη και δωρεάν προσχολική εκπαίδευση για όλα τα παιδιά, χωρίς αποκλεισμούς.
 
Παράλληλα, η έγκριση της λειτουργίας του νηπιαγωγείου στον κατεχόμενο Κορμακίτη προκαλεί ιδιαίτερη ικανοποίηση. Η απόφαση αυτή υλοποιεί τον στόχο για ποιοτική και προσβάσιμη εκπαίδευση με ίσα δικαιώματα για όλα τα παιδιά, ακόμα και σε περιοχές με ιδιαίτερες συνθήκες λειτουργίας σχολείων. Η Υπουργός Παιδείας έχει διαβεβαιώσει ότι η Πολιτεία θα συνεχίσει να μάχεται για να διασφαλίσει το δικαίωμα των παιδιών στα κατεχόμενα στην παιδεία. Η επαναλειτουργία του Δημοτικού Σχολείου Κορμακίτη ξεκίνησε τη σχολική χρονιά 2023-2024, και φέτος λειτουργεί επίσημακαι το νηπιαγωγείο, στο οποίο φοιτούν δύο παιδιά.
 
Η πρόκληση της υποστελέχωσης
Ενώ οι παραπάνω αποφάσεις είναι άκρως θετικές, είναι απαραίτητο να αναφερθούμε και σε ένα χρόνιο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η προδημοτική εκπαίδευση: την υποστελέχωση. Η έλλειψη οργανικών θέσεων για διευθύντριες, βοηθούς διευθύντριες και επιθεωρήτριες έχει ως συνέπεια την αύξηση του φόρτου εργασίας για τις νηπιαγωγούς. Αυτό, με τη σειρά του, μειώνει τον χρόνο που μπορούν να αφιερώσουν στην άμεση διδασκαλία και την αλληλεπίδραση με τα παιδιά με ότι και αυτό μπορεί να σημαίνει για την ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης.
 
Για να αντιμετωπιστεί αυτό το σοβαρό ζήτημα, είναι επιτακτική η ανάγκη για άμεσα μέτρα. Η αύξηση των οργανικών θέσεων είναι απαραίτητη για την ενίσχυση της λειτουργίας των νηπιαγωγείων και την παροχή περισσότερης στήριξης και διοικητικής επάρκειας. Η επέκταση της υποχρεωτικής και δωρεάν φοίτησης στην προδημοτική εκπαίδευση, η οποία οδηγεί σε κατακόρυφη αύξηση του μαθητικού πληθυσμού, καθιστά την επίλυση του προβλήματος ακόμα πιο επιτακτική. Η προδημοτική εκπαίδευση αποτελεί τον θεμέλιο λίθο για την ολόπλευρη ανάπτυξη των παιδιών, και η υποστελέχωση ενδεχομένως να υπονομεύει την ποιότητα της εκπαίδευσης που παρέχεται και να θέτει σε κίνδυνο το μέλλον τους. Είναι απαραίτητο η πολιτεία να αναλάβει τις απαραίτητες πρωτοβουλίες για «περαιτέρω μέτρα στήριξης της προσχολικής αγωγής και της δημόσιας παιδείας γενικότερα» (Ανακοίνωση Γονέων).


*Εκπαιδευτικού Δημοτικής Εκπαίδευσης
Επίτιμο Μέλος Παγκύπριας Συνομοσπονδίας Γονέων Προδημοτικής Εκπαίδευσης

Οι βουλευτικές εκλογές του Μαΐου 2026 μπορεί να απέχουν ακόμη, ωστόσο τα κόμματα έχουν ήδη σηκώσει αυλαία. Ο λόγος είναι διπλός: αφενός η ανάγκη συσπείρωσης σε μια περίοδο που η κοινωνική δυσπιστία προς την πολιτική παραμένει υψηλή και αφετέρου η στρατηγική προετοιμασία για τις προεδρικές του 2028.
 
Η πρώιμη ανακοίνωση υποψηφίων δείχνει την αγωνία των κομμάτων να κατέβουν με «φρέσκα» ψηφοδέλτια και να προβάλουν πρόσωπα που θα λειτουργήσουν ως γέφυρα με τμήματα της κοινωνίας που έχουν απομακρυνθεί από τα παραδοσιακά κέντρα εξουσίας. Η τάση πολυδιάσπασης, με την εμφάνιση νέων σχηματισμών, απειλεί να ανατρέψει τους συσχετισμούς. Αυτό εντείνει τον ανταγωνισμό, αλλά ταυτόχρονα εδραιώνει και την αίσθηση ότι οι βουλευτικές θα είναι οι πιο «παράξενες» και αβέβαιες των τελευταίων δεκαετιών. Το κρίσιμο ερώτημα είναι αν η πολιτική σκηνή μπορεί να ανανεωθεί ουσιαστικά ή αν απλώς θα ανακυκλώσει παλιές πρακτικές με καινούρια ονόματα. Η κοινωνία δείχνει κουρασμένη από υποσχέσεις χωρίς αντίκρισμα. Το αν τα κόμματα θα καταφέρουν να ξανακερδίσουν εμπιστοσύνη, θα φανεί από τη συμμετοχή και όχι μόνο από τα ποσοστά.
 
Παραδοσιακά, παράλληλα, ο Σεπτέμβριος με τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ θεωρείται κομβικός για το Κυπριακό. Φέτος, ωστόσο, επικρατεί πλήρης αδράνεια. Οι επαφές με τον Γενικό Γραμματέα δεν απέδωσαν ούτε καν μικρά βήματα, ενώ οι επικείμενες «εκλογές» στα Κατεχόμενα εντείνουν το κλίμα πόλωσης και απομακρύνουν την προοπτική ουσιαστικού διαλόγου. Η στασιμότητα αυτή δεν είναι ουδέτερη αλλά έχει πολιτικό και κοινωνικό κόστος. Σταδιακά, υπάρχει ο φόβος ότι η κοινωνία συνηθίζει την ιδέα ότι το Κυπριακό δεν αποτελεί πλέον προτεραιότητα, με αποτέλεσμα η αδιαφορία να υποκαθιστά την ελπίδα. Αν δεν υπάρξει τολμηρή πρωτοβουλία είτε από τη Λευκωσία είτε από τη διεθνή κοινότητα, ο κίνδυνος παγίωσης της διχοτόμησης θα καταστεί όλο και πιο χειροπιαστός.
 
Το εσωτερικό μέτωπο επιβαρύνεται επιπλέον από μια σειρά κοινωνικών και οικονομικών ζητημάτων που δεν μπορούν πλέον να περιμένουν. Η ακρίβεια, η στεγαστική κρίση, η συζήτηση για τη φορολογική μεταρρύθμιση και το καθεστώς της Αυτόματης Τιμαριθμικής Αναπροσαρμογής, ως επίσης και άλλα κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα, συνθέτουν μια εικόνα που πιέζει άμεσα τα νοικοκυριά. Αν και η κυβέρνηση επιδιώκει να προβάλλει μεταρρυθμιστικό έργο, η αίσθηση που κυριαρχεί είναι ότι οι πολίτες ζητούν απτές και μετρήσιμες λύσεις, όχι θεωρητικά σχέδια.
 
Σε αυτό το πλαίσιο, η πιθανότητα ανασχηματισμού δεν είναι απλώς θέμα «φρεσκαρίσματος» του κυβερνητικού σχήματος, αλλά προσπάθεια ανάκτησης της πολιτικής νομιμοποίησης. Η φονική πυρκαγιά του Ιουλίου στην ορεινή Λεμεσό άφησε βαθιές πληγές και αποκάλυψε ελλείψεις στον μηχανισμό πρόληψης και αντιμετώπισης κρίσεων. Η συζήτηση για τις ευθύνες δεν έχει κοπάσει, ενώ οι πολίτες εμφανίζονται όλο και πιο δύσπιστοι απέναντι σε εκθέσεις που αποφεύγουν να αγγίξουν το ζήτημα της ουσιαστικής ετοιμότητας. Το διακύβευμα είναι ευρύτερο: αν η πολιτεία συνεχίσει να λειτουργεί με όρους αποσπασματικούς και αντιδραστικούς, οι κρίσεις - είτε φυσικές καταστροφές είτε κοινωνικές πιέσεις - θα επιστρέφουν με ακόμη μεγαλύτερη ένταση.
 
Η αλληλεπίδραση όλων αυτών των παραμέτρων - προεκλογικές στρατηγικές, κοινωνικές πιέσεις, Κυπριακό σε τέλμα, ανοιχτές πληγές από την πυρκαγιά - δημιουργεί ένα σκηνικό διαρκούς κινητικότητας. Το φθινόπωρο δεν είναι μια απλή «μεταβατική» περίοδος, αλλά ο προθάλαμος για τις μεγάλες πολιτικές μάχες που έρχονται. Το κρίσιμο ερώτημα είναι αν η πολιτική ηγεσία θα αξιοποιήσει αυτή τη συγκυρία για ουσιαστικές αλλαγές ή αν θα χαθεί σε μικροκομματικούς τακτικισμούς. Αν επικρατήσει το δεύτερο, η κοινωνική δυσπιστία θα ενταθεί και οι επόμενες εκλογικές αναμετρήσεις θα διεξαχθούν σε κλίμα ακόμη μεγαλύτερης απαξίωσης. Αν, όμως, επιλεγεί η πρώτη οδός, ίσως το φθινόπωρο του 2025 να καταγραφεί ως η αρχή μιας διαφορετικής πολιτικής πορείας.

*Λέκτορα Νομικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, LL.B Law (Bristol), Ph.D in Law – International Law and Human Rights (Kent), Διευθυντής Μονάδας Νομικής Κλινικής Πανεπιστημίου Λευκωσίας
​​

​* Toυ Στέλιου Οδυσσέως - Εκπαιδευτικού Δημοτικής

Η φράση «How can I help?» (Πώς μπορώ να βοηθήσω;), που αποτελούσε το μότο του ιατρικού διευθυντή Max Goodwin στη σειρά «New Amsterdam», δεν είναι απλώς μια ευγενική ερώτηση. Αποτελεί μια ισχυρή φιλοσοφία που μπορεί να μεταμορφώσει ριζικά το συλλογικό περιβάλλον (εργασιακό και μη), ειδικά σε χώρους όπου η συνεργασία είναι ζωτικής σημασίας.

Στον χώρο της εκπαίδευσης, η εφαρμογή αυτής της νοοτροπίας αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα. Οι εκπαιδευτικοί δεν είναι απλώς επαγγελματίες που μεταδίδουν γνώση· είναι καθοδηγητές, πρότυπα και συχνά οι πρώτοι που εντοπίζουν τις ανάγκες των μαθητών — γνωστικές, συναισθηματικές ή κοινωνικές. Όταν ένας εκπαιδευτικός ξεκινά τη μέρα του με τη διάθεση «Πώς μπορώ να βοηθήσω;», δημιουργεί ένα ασφαλές και υποστηρικτικό περιβάλλον μάθησης, όπου κάθε μαθητής νιώθει ότι έχει αξία και ότι δεν είναι μόνος.
​

Του Στέλιου Οδυσσέως - Εκπαιδευτικού Δημοτικής

Η ιστορία της Κύπρου, όπως και η πορεία του κόσμου το πρώτο τέταρτο του 21ου αιώνα, σημαδεύτηκε από μια σκληρή αφύπνιση: το τέλος των ψευδαισθήσεων. Αυτή η συνειδητοποίηση, αν και επώδυνη, φανερώνει μια βαθιά ανάγκη για ριζική αλλαγή και μια ώριμη προσέγγιση της πραγματικότητας.
 
Η πλάνη του παρελθόντος: Οι ιδεοληψίες των Κυπρίων του 20ο αιώνα
Η τουρκική εισβολή του 1974 αποτελεί την πιο ζοφερή υπενθύμιση του πόσο επικίνδυνη είναι η αφέλεια και η ψευδαίσθηση. Δημοσιεύματα της εποχής που διαβεβαίωναν ότι η Τουρκία δεν μπορούσε να εισβάλει, καθρεφτίζουν τη διάχυτη πλάνη της περιόδου. Ηγετικές φυσιογνωμίες της προ-εισβολής εποχής έκαναν εκτιμήσεις και προβλέψεις που αποδείχθηκαν καταστροφικά εσφαλμένες:

1. Η αίσθηση κυριαρχίας και η πεποίθηση ότι η ντε φάκτο κατάσταση δεν απαιτούσε άμεση επίλυση, γιατί «...έχομεν ήδη μίαν καθαρώς Ελληνικήν Κυβέρνησιν εις την Νήσον», οδήγησε στην αδράνεια. Η ελπίδα ότι η «νέα γενεά τουρκική» θα αποδυναμωνόταν με τον καιρό αποδείχτηκε μια τραγική πλάνη.
2. Η ονείρωξη της Ένωσης και η πίστη ότι «η Κύπρος δύναται με τας ίδιας δυνάμεις να αποκρούσει τυχόν απόβασιν Τουρκικήν», αγνοούσε την πραγματική στρατιωτική ισορροπία. Η αντίληψη ότι η Τουρκία «εμπλόφαρε» και δεν θα τολμούσε να πραγματοποιήσει απόβαση, ήταν μια άλλη ολέθρια αυταπάτη.
3. Η ιδεολογική προσκόλληση σε εξωτερικές δυνάμεις, με την πεποίθηση ότι η παρουσία ενός στόλου στη Μεσόγειο αποτελούσε «την ασπίδα, όχι μόνο για τον κυπριακό λαό, αλλά και για όλους τους άλλους λαούς», ήταν μια εκτίμηση που διαψεύστηκε από την ιστορία.
4. Ακόμη και μεταγενέστερα, η πρόσφυση σε «διαβεβαιώσεις» από ξένους ηγέτες, που υποτίθεται ότι θα απέτρεπαν την ανακήρυξη του ψευδοκράτους, συνέχισε την αλυσίδα της κοντόφθαλμης πολιτικής.

 
Μια εικοσιπενταετία οδύνης και αφύπνισης
Η 25ετία της οδύνης, από το 2000 και μετά, μπορεί να χαρακτηρίσει και τη σύγχρονη πορεία της Κύπρου. Όπως ο κόσμος αντιμετώπισε την οικονομική κρίση, την έξαρση της τρομοκρατίας και τον κίνδυνο του πλανήτη, έτσι και η Κύπρος βίωσε τις δικές της πληγές και απογοητεύσεις.
 
Οι «αγορές» και οι «οίκοι αξιολόγησης» που ισοπέδωσαν κυβερνήσεις και όνειρα παγκοσμίως, άφησαν και στο νησί το δικό τους στίγμα. Η πατρίδα μας, μέσα σε αυτό το κινούμενο και κλυδωνιζόμενο πλαίσιο, βίωσε επίσης το τέλος των δικών της ψευδαισθήσεων. Η αλόγιστη πίστη σε εξωτερικές δυνάμεις, η εμμονή σε ξεπερασμένες ιδεολογίες και η προσκόλληση σε έναν πολιτικό τυχοδιωκτισμό που στόχευε μόνο στην κομματική επιβίωση, φέρνουν στην επιφάνεια μια πικρή αλήθεια.
 
Το τέλος των ψευδαισθήσεων ως ευκαιρία
Η αναγνώριση του τέλους των ψευδαισθήσεων δεν πρέπει να μας βυθίσει στην απελπισία. Αντίθετα, πρέπει να λειτουργήσει ως έναυσμα για μια ριζική αλλαγή. Η Κύπρος χρειάζεται να εγκαταλείψει τα «μεγαλειώδη» οράματα και τις ιδεοληψίες του παρελθόντος και να υιοθετήσει μια ρεαλιστική και τεκμηριωμένη προσέγγιση στην επίλυση των προβλημάτων της.
 
Όπως η επιστήμη, μέσα στη γενική σύγχυση, παρουσιάζει σταθερή πρόοδο και ορατούς στόχους, έτσι και η πολιτική ηγεσία του νησιού πρέπει να βασιστεί σε μια ορθολογική και όχι συναισθηματική προσέγγιση. Η αποδοχή των λαθών του παρελθόντος, η ανάληψη ευθύνης και η αναζήτηση βιώσιμων λύσεων, αποτελούν τα μόνα εφόδια για να ξεφύγει η Κύπρος από τον φαύλο κύκλο της αφέλειας και της πλάνης.
 
Στο τέλος της ημέρας, η σύγχρονη ιστορική στιγμή της Κύπρου δεν είναι άλλη από την ανάγκη να διδαχθούμε από το παρελθόν και να βαδίσουμε προς το μέλλον με ωριμότητα, ρεαλισμό και αυτογνωσία. Μόνο έτσι θα μπορέσει το μικρό μας νησί να βρει τον δρόμο του, απαλλαγμένο από τις ψευδαισθήσεις που το οδήγησαν στην οδύνη.

​​​Του Χρίστου Κ. Μακρίδη
​
Άναψα ένα μικρό κερί στη μνήμη των παιδικών αγγέλων αλλά και των υπόλοιπων άτυχων επιβατών της αεροπορικής τραγωδίας της 14ης Αυγούστου του έτους 2005. Ένα καυτό δάκρυ αργοκύλησε στο μάγουλο και το πνικτό αναφυλλητό τράνταξε τα φυλλοκάρδια της καρδιάς. Πορεύτηκα, μαζί με τους υπόλοιπους συνδημότες μου στον ακριτικό Δήμο του Παραλιμνίου, τούτη τη εβδομάδα, προς το νεκροταφείο του Αγίου Θωμά για την τελετή του θρησκευτικού τρισαγίου προς ανάπαυση και σωτηρία των ψυχών τούτων των αδικοχαμένων δούλων του ΘΕΟΥ. 

Του Δρα Αντώνη Στ. Στυλιανού*

Η εξέλιξη της τεχνολογίας και ειδικά η ραγδαία ανάπτυξη εργαλείων Τεχνητής Νοημοσύνης (ΑΙ) αποτελούν δεδομένα που οφείλουμε να αντιλαμβανόμαστε και να χρησιμοποιούμε σε όλες τις εκφάνσεις των δράσεων μας προς όφελος του σκοπού που επιθυμούμε ή και επιβάλλεται. Ειδικότερα, όσον αφορά στις δασικές πυρκαγιές που πραγματεύεται το παρόν, η Τεχνητή Νοημοσύνη αναδεικνύεται ως ένα πολύτιμο εργαλείο στην πρόληψη και αντιμετώπισή τους. Μέσω συστημάτων έγκαιρης ανίχνευσης από κάμερες και δορυφόρους, προηγμένων μοντέλων πρόβλεψης και διαχείρισης κινδύνου και άλλων μεθόδων, η Τεχνητή Νοημοσύνη αλλάζει ριζικά τον τρόπο με τον οποίο οι κοινωνίες προετοιμάζονται και αντιδρούν σε φαινόμενα πυρκαγιών.
 
Ένας από τους βασικούς τρόπους με τους οποίους η Τεχνητή Νοημοσύνη συμβάλλει στην πρόληψη πυρκαγιών είναι η δυνατότητά της να ανιχνεύει εστίες φωτιάς σε πραγματικό χρόνο. Ένα τέτοιο σύστημα βρίσκεται ήδη εγκατεστημένο σε διάφορες δασικές και βιομηχανικές περιοχές της Κύπρου, με εγκατεστημένες κάμερες να καλύπτουν 25 κοινότητες. Τέτοιου είδους συστήματα ανιχνεύουν εστίες φωτιάς σε πραγματικό χρόνο, χρησιμοποιώντας κάμερες υψηλής ευκρίνειας σε συνδυασμό με αλγόριθμους ανάλυσης εικόνας και εντοπίζουν καπνό ή φλόγες, πολλές φορές προτού ειδοποιηθεί η πυροσβεστική. Μάλιστα, σύμφωνα με στατιστικά δεδομένα, ο εντοπισμός πολλές φορές γίνεται μέχρι και μια ώρα προτού ειδοποιηθούν οι αρμόδιες υπηρεσίες. Η χρήση ΑΙ εργαλείων στην ερμηνεία εικόνων επιτρέπει τον γρήγορο εντοπισμό πυρκαγιών σε δύσβατες ή απομακρυσμένες περιοχές, ακόμα και με ελάχιστα σημάδια καπνού και όταν υπάρχει άμεση αντίδραση από τις υπηρεσίες πυρόσβεσης επιτρέπουν την γρήγορη αντιμετώπιση της πυρκαγιάς προτού μάλιστα επεκταθεί.
 
Επιπρόσθετα, η χρήση δορυφορικών δεδομένων σε συνδυασμό με ΑΙ επιτρέπει την ταχύτερη και ακριβέστερη εκτίμηση κινδύνου. Σε ερευνητικά κέντρα πανεπιστημιακών ιδρυμάτων και σε εταιρείες τεχνολογίας, αναπτύσσονται ήδη μοντέλα που επεξεργάζονται δορυφορικά δεδομένα θερμικής ακτινοβολίας, υγρασίας εδάφους και φυτοκάλυψης, για να προβλέπουν πότε και πού είναι πιθανότερο να ξεσπάσει φωτιά. Τέτοιου είδους προληπτικής ανάλυσης είναι ιδιαίτερα χρήσιμο για χώρες όπως η Κύπρος, λόγω των κλιματικών συνθηκών και της χλωρίδας που υπάρχει στο νησί.
 
Τα πιο πάνω αφορούν μερικές από τις δυνατότητες της Τεχνητής Νοημοσύνης στην πρόβλεψη, ανίχνευση και έγκαιρη αντιμετώπιση πυρκαγιών. Πέραν αυτών, η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να προσφέρει προβλέψεις για την εξάπλωση της πυρκαγιάς, χρησιμοποιώντας τεχνικές machine learning, όπου αλγόριθμοι αναλύουν δεδομένα όπως η ταχύτητα και η ανίχνευση του ανέμου, η γεωμορφολογία, η πυκνότητα και το είδος της βλάστησης, η θερμοκρασία και γενικότερα οι κλιματολογικές συνθήκες που επικρατούν, δημιουργώντας χάρτες εξάπλωσης σε πραγματικό χρόνο.
 
Τέτοια μοντέλα μπορούν να βοηθήσουν τις δυνάμεις κατάσβεσης πυρκαγιών να κατευθύνουν τους πόρους τους πιο αποτελεσματικά, αποτρέποντας την εξάπλωση της πυρκαγιάς, συμβάλλοντας σε κλήσεις για στοχευμένες εκκενώσεις, έγκαιρη επέμβαση, αποδοτική αξιοποίηση των μέσων πυρόσβεσης και, γενικότερα, περιορίζοντας τις συνέπειες μιας πυρκαγιάς.
 
Τα πλεονεκτήματα της χρήσης εργαλείων ΑΙ είναι πολλά και η ικανότητά τους να αναλύουν τεράστιο όγκο δεδομένων σε ελάχιστο χρόνο είναι πολύτιμη. Τέτοιου είδους εργαλεία, όμως, πρέπει να λειτουργούν επικουρικά στον άνθρωπο και όχι να τον αντικαθιστούν. Ο συνδυασμός ανθρώπινης κρίσης προερχόμενη από ανθρώπους με εμπειρία και γνώση, με τη βοήθεια των προβλέψεων και αναλύσεων της Τεχνητής Νοημοσύνης και της υπολογιστικής της ισχύος αποτελούν το πιο αποτελεσματικό μοντέλο αντιμετώπισης.
 
Έχοντας υπόψη τα πιο πάνω, η εφαρμογή της Τεχνητής Νοημοσύνης στη χώρα μας, λαμβάνοντας υπόψη και τις καταστροφικές πυρκαγιές που βιώνουμε συχνά είναι επιτακτική. Τέτοιου είδους μέσα προϋποθέτουν, φυσικά, επενδύσεις σε υποδομές, συνεργασία με ερευνητικά κέντρα, εκπαίδευση των εμπλεκομένων και του προσωπικού των δυνάμεων πυρόσβεσης και πάνω απ’ όλα πολιτική βούληση. Τα μέσα αυτά ήδη χρησιμοποιούνται σε άλλες χώρες και η χρήση τους έχει αποδώσει. Ο όποιος εθνικός σχεδιασμός για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών πρέπει να περιλαμβάνει τη συστηματική χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης στον τομέα της πυροπροστασίας και το θεσμικό πλαίσιο πρέπει να την προάγει.
 
Η πρόκληση δεν είναι τεχνολογική – τα εργαλεία και τα μέσα, οι δυνατότητες και τα δεδομένα, υπάρχουν ήδη. Η πρόκληση είναι πολιτική. Η τεχνολογία είναι εδώ. Η επιλογή αν θα την αξιοποιήσουμε, είναι δική μας. 

Του Δρα Αντώνη Στ. Στυλιανού*

Η πυρκαγιά που εκδηλώθηκε στις 23 Ιουλίου 2025 στην περιοχή της Μαλλιάς, στη Λεμεσό, ήταν κάτι περισσότερο από μία φυσική καταστροφή. Ήταν το απόλυτο τεστ για την ετοιμότητα, την οργάνωση και την υπευθυνότητα της Πολιτείας. Και δυστυχώς, η αποτυχία ήταν ολοκληρωτική…
 
Μέχρι τις 25 Ιουλίου, η πυρκαγιά είχε ήδη καταστρέψει, σύμφωνα με τις πρώτες καταγραφές, 124 τετραγωνικά χιλιόμετρα γης. Οι εικόνες που κατέκλυσαν τα ΜΜΕ και τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης δεν αφήνουν περιθώρια αμφισβήτησης: στάχτες, αποκαΐδια, καμένα σπίτια, χαμένες ζωές. Δύο συμπολίτες μας βρήκαν τραγικό θάνατο, δεκάδες άλλοι τραυματίστηκαν, ενώ περισσότερες από 90 κατοικίες υπέστησαν σοβαρές ζημιές, εκ των οποίων τουλάχιστον 50 έχουν καταστραφεί ολοσχερώς. Οι τοπικές κοινότητες, όπως το Σούνι - Ζανατζιά και η Λόφου, επλήγησαν βαρύτατα.
 
Η μεγάλη πυρκαγιά δεν αποτέλεσε απλώς δοκιμασία για την επιχειρησιακή ετοιμότητα, αλλά ανέδειξε τις χρόνιες παθογένειες ενός κατακερματισμένου και ασαφούς μηχανισμού πολιτικής προστασίας. Δεν λειτούργησε το 112 – σύστημα εκγαίρου προειδοποίησης, κανένα μήνυμα εκκένωσης δεν εστάλη, και οι πολίτες βασίστηκαν σε κοινωνικά δίκτυα για την ενημέρωσή τους. Ούτε καν η Πολιτική Άμυνα, ο θεσμός που είναι ταγμένος για την πολιτική προστασία, δεν είχε φωνή ή ουσιαστική έντονη παρουσία.
 
Επιπρόσθετα, καθυστερήσεις στην ενεργοποίηση πτητικών μέσων, ασάφεια ως προς το πότε ξεκίνησαν οι πρώτες ρίψεις νερού, καθώς και ερωτήματα σχετικά με την επάρκεια των διαθέσιμων εναέριων δυνάμεων, προκαλούν ανησυχία. Οι ενισχύσεις από το εξωτερικό (Ισραήλ, Αίγυπτο, Ιορδανία, Ελλάδα) έφτασαν με σημαντική καθυστέρηση, ενώ η ενεργοποίηση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού RESC-EU αποδείχθηκε ανεπαρκής.
 
Το πιο ανησυχητικό είναι η απουσία ενός ξεκάθαρου συντονιστικού κέντρου με έναν υπεύθυνο επικεφαλής. Οι υπηρεσίες λειτουργούν αποσπασματικά, με ξεχωριστές αρμοδιότητες και χωρίς σαφή πολιτική ή επιχειρησιακή ιεραρχία.
 
Η αντίδραση των τοπικών κοινωνιών, των εθελοντών και των απλών πολιτών ήταν συγκινητική, αλλά και ενδεικτική της εγκατάλειψης. Εκκενώσεις έγιναν με ίδια μέσα, βοήθεια κατευθύνθηκε από τοπικές πρωτοβουλίες, ενώ ακόμα και η διανομή τροφίμων και ειδών πρώτης ανάγκης έγινε χωρίς κρατικό συντονισμό.  Οι τραγικές συνέπειες αυτής της πυρκαγιάς δεν είναι απλώς αποτέλεσμα δύσκολων καιρικών συνθηκών. Είναι απόρροια έλλειψης πρόληψης, ετοιμότητας, τεχνολογικής αξιοποίησης και πάνω απ’ όλα, στρατηγικού σχεδιασμού. Η χρήση συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης, drones, δορυφορικών εικόνων και αυτοματοποιημένων ειδοποιήσεων θα μπορούσαν να αλλάξουν την έκβαση. Δεν χρησιμοποιήθηκαν.
 
Η πυρκαγιά της ΜαλΛιάς αποτελεί ορόσημο και πρέπει να αποτελέσει και αφύπνιση. Φυσικά, τα ίδια λέχθηκαν και στην μεγάλη πυρκαγιά του Αρακαπά το 2021, αλλά και σε προηγούμενες περιπτώσεις. Δεν αρκεί άλλη μια έρευνα, ούτε άλλες πολιτικές υποσχέσεις. Χρειάζεται άμεση ανάληψη ευθυνών και ανασχεδιασμός του συστήματος πολιτικής προστασίας. Χρειάζεται σοβαρότητα, διαφάνεια, τεχνογνωσία και κυρίως, πολιτική βούληση. Η φύση, οι κοινότητες και οι άνθρωποι δεν αντέχουν άλλη μία τέτοια τραγωδία. Και στο τέλος της μέρας, όταν μας λένε ότι όλα έγιναν «σωστά», και καταλήγουμε σε στάχτες, κάποιος φταίει…

*Λέκτορα Νομικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, LL.B Law (Bristol), Ph.D in Law – International Law and Human Rights (Kent), Διευθυντής Μονάδας Νομικής Κλινικής Πανεπιστημίου Λευκωσίας.
 

Η Ομοσπονδία Περιβαλλοντικών Οργανώσεων Κύπρου (ΟΠΟΚ) για την καταστροφική πυρκαγιά στην επαρχία Λεμεσού:

Βαθιά οδύνη, οργή και αγανάκτηση για την ανείπωτη τραγωδία

• Κάθε ζωή που χάνεται λόγω τέτοιας τραγωδίας συνιστά πολιτική και θεσμική ευθύνη
• Η ΟΠΟΚ απαιτεί την άμεση σύσταση Ανεξάρτητης Επιτροπής Διερεύνησης, με τη συμμετοχή επιστημόνων και εκπροσώπων της κοινωνίας των πολιτών, για πλήρη διαλεύκανση των αιτίων και απόδοση ευθυνών

 
Η Ομοσπονδία Περιβαλλοντικών Οργανώσεων Κύπρου (ΟΠΟΚ) εκφράζει την βαθιά της οδύνη, οργή και αγανάκτηση για την ανείπωτη τραγωδία που εκτυλίχθηκε από την καταστροφική πυρκαγιά στην επαρχία Λεμεσού. Μια πυρκαγιά που δεν άφησε πίσω της μόνο στάχτες και καμένη γη, αλλά και ανθρώπινες ζωές, αμέτρητα ζώα νεκρά, και ένα βαρύ πλήγμα στην οικολογική κληρονομιά της Κύπρου.
Με βαθύ σεβασμό, εκφράζουμε τα ειλικρινή μας συλλυπητήρια στις οικογένειες των συνανθρώπων μας που έχασαν τη ζωή τους, προσπαθώντας να προστατεύσουν την περιουσία τους ή βοηθώντας στην εκκένωση περιοχών. Οι ανθρώπινες απώλειες μάς υπενθυμίζουν με τον πιο σκληρό τρόπο ότι η έλλειψη προετοιμασίας και συντονισμού δεν είναι πλέον αποδεκτή. Κάθε ζωή που χάνεται λόγω τέτοιας τραγωδίας συνιστά πολιτική και θεσμική ευθύνη.
Οι φλόγες κατέκαψαν χιλιάδες στρέμματα δασικών, γεωργικών και φυσικών εκτάσεων. Καταστράφηκαν κρίσιμα φυσικά οικοσυστήματα που φιλοξενούσαν προστατευόμενα και ενδημικά είδη. Καταγράφηκαν εκτεταμένοι θάνατοι σε θηλαστικά, ερπετά, πτηνά και έντομα, ενώ δεκάδες κατοικίδια και αγροτικά ζώα εγκλωβίστηκαν στις φλόγες και πέθαναν με φρικτό τρόπο.
Η ΟΠΟΚ καταγγέλλει την προφανή θεσμική αποτυχία στον σχεδιασμό, την πρόληψη και την άμεση ανταπόκριση. Αν και οι επιστημονικές και περιβαλλοντικές οργανώσεις προειδοποιούν εδώ και χρόνια για την αυξημένη επικινδυνότητα λόγω της κλιματικής κρίσης και της εγκατάλειψης της υπαίθρου, το κράτος απέτυχε για ακόμη μία φορά να προστατεύσει:

• Τους πολίτες
• Τα οικοσυστήματα
• Την άγρια ζωή
• Τον φυσικό μας πλούτο

Η Ομοσπονδία Περιβαλλοντικών Οργανώσεων Κύπρου απαιτεί:

1. Άμεση σύσταση Ανεξάρτητης Επιτροπής Διερεύνησης, με τη συμμετοχή επιστημόνων και εκπροσώπων της κοινωνίας των πολιτών, για πλήρη διαλεύκανση των αιτίων και απόδοση ευθυνών.
2. Αναβάθμιση του κρατικού μηχανισμού πρόληψης και διαχείρισης πυρκαγιών, με σύγχρονα εργαλεία, εναέρια μέσα και συντονισμένα τοπικά σχέδια.
3. Εφαρμογή εθνικού σχεδίου αποκατάστασης των καμένων περιοχών, βασισμένου στη φυσική αναγέννηση και την επιστημονική τεκμηρίωση.
4. Διατήρηση της χρήσης γης στις πληγείσες περιοχές, με αυστηρές εγγυήσεις ότι δεν θα επιτραπεί οποιαδήποτε εκμετάλλευση ή αλλαγή (οικιστική, τουριστική ή εμπορική).
5. Κρατική στήριξη στους πληγέντες ανθρώπους και οργανισμούς διάσωσης ζώων, με ενίσχυση των φιλοζωικών και οικολογικών εθελοντικών πρωτοβουλιών.

Τιμούμε τους νεκρούς με πράξεις – Όχι με λόγια
Το να συνεχίσουμε όπως πριν, θα ήταν προσβολή στους νεκρούς ανθρώπους, στα χαμένα ζώα, στη φύση που τόσο βάναυσα προδώσαμε! Χρειάζεται στροφή. Πολιτική βούληση. Λογοδοσία. Δικαιοσύνη!
Φτάνει πια!

Η πρόσφατη μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην Κύπρο, με την υιοθέτηση του νέου «Περί Δήμων Νόμου» (Ν. 52(Ι)/2022), επέφερε βαθιές αλλαγές στη δομή και λειτουργία της τοπικής διακυβέρνησης. Συγχωνεύσεις δήμων και η σύσταση Επαρχιακών Οργανισμών Αυτοδιοίκησης (ΕΟΑ) φιλοδοξούν να ενισχύσουν την αποτελεσματικότητα και τον εκσυγχρονισμό της τοπικής αυτοδιοίκησης. Ωστόσο, αυτή η επιδίωξη συνοδεύεται και από έντονες ανησυχίες. Μια από αυτές, για τους πιο πολλούς όχι από τις πιο σημαντικές, θεωρώ ότι είναι ο κίνδυνος να περιθωριοποιηθεί η κοινωνία των πολιτών και, ειδικότερα, η πολύτιμη συμβολή των εθελοντών δημοτών.
 
Από τη συμμετοχή στην αποκλειστικότητα;
Ο προηγούμενος νόμος του 1985 (Άρθρο 45.-(1)) αναγνώριζε τη σημασία της κοινωνικής συμμετοχής, επιτρέποντας στα δημοτικά συμβούλια να συστήνουν επιτροπές όχι μόνο με εκλεγμένα μέλη, αλλά και με «άλλα πρόσωπα». Με τον τρόπο αυτό σε πολλούς δήμους τόσο της ελεύθερης αλλά περισσότερο της κατεχόμενης Κύπρου (για ευνόητους λόγους), ενισχύθηκε η παρουσία εθελοντών και εκπροσώπων φορέων, οι οποίοι διέθεταν τεχνογνωσία σε τομείς όπως ο πολιτισμός, το περιβάλλον, η κοινωνική πολιτική, ο αθλητισμός κ.ά.
 
Οι εθελοντές, με κίνητρο την κοινωνική προσφορά, ενίσχυσαν την αποδοτικότητα των επιτροπών, συνέβαλαν στη χάραξη πολιτικών με γνώση του πεδίου και δημιούργησαν δίκτυα συνεργασίας μεταξύ δημοτικών αρχών και τοπικής κοινωνίας.
 
Ένας νέος νόμος με περιορισμένες προοπτικές;
Ο νέος νόμος, και συγκεκριμένα το Άρθρο 61.-(3), προβλέπει ότι πλέον οι δημοτικές επιτροπές απαρτίζονται αποκλειστικά από εκλεγμένα μέλη. Η πρόβλεψη αυτή, παρά τη διατήρηση της αναλογικής εκπροσώπησης των παρατάξεων, αποκλείει τη συμμετοχή μη εκλεγμένων πολιτών – ακόμη κι αν είναι ειδικοί ή κοινωνικά δραστήριοι εθελοντές. Η στροφή αυτή εγείρει προβληματισμούς πρώτα για τα κίνητρα αυτών που έχουν εμπλακεί στη διαδικασία τροποποίησης του εν λόγω νόμου αλλά και μετέπειτα για τη διαφάνεια, την ποιότητα των αποφάσεων και τη δημοκρατική φύση της νέας δομής της τοπικής αυτοδιοίκησης. Ο περιορισμός αυτός ενδέχεται να περιορίσει την καινοτομία, τη λογοδοσία, αλλά και τη σύνδεση των δήμων με τις πραγματικές ανάγκες των πολιτών τους.
 
Η εθελοντική προσφορά δεν είναι προαιρετική πολυτέλεια
Η αποδυνάμωση του ρόλου των εθελοντών, μέσω του νέου νόμου, είναι, εν δυνάμει, ένα βήμα πίσω. Σε μια εποχή αυξημένων κοινωνικών προκλήσεων – οικονομικών, περιβαλλοντικών και ανθρωπιστικών – οι εθελοντές παραμένουν πολύτιμος πόρος για τους δήμους. Αποτελούν τον κρίκο ανάμεσα στην τοπική αρχή και τον πολίτη, μεταφέροντας εμπειρία, ιδέες και κοινωνικό κεφάλαιο. Δεν αρκεί η επίκληση της «λαϊκής νομιμοποίησης» των αιρετών για να αποκλείονται φωνές και συνεισφορές εκτός των εκλογικών καλπών. Η συμμετοχή των εθελοντών δεν υποκαθιστά τη δημοκρατία – την ενδυναμώνει.
 
Προς μια συμμετοχική και ζωντανή τοπική αυτοδιοίκηση
Η μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι μια ευκαιρία για ένα νέο ξεκίνημα. Ωστόσο, αν δεν διαφυλαχθεί η αξία της κοινωνικής συμμετοχής και της εθελοντικής δράσης, κινδυνεύει να μετατραπεί σε μια γραφειοκρατική αναδιάρθρωση χωρίς κοινωνική ψυχή. Ως ενεργός πολίτης που πιστεύει στη δύναμη της κοινωνίας των πολιτών, δεν μπορώ παρά να προβληματιστώ για την πορεία που παίρνει η νέα μεταρρύθμιση. Είναι θετικό να μεγαλώνουν οι δήμοι και να εκσυγχρονίζονται οι δομές, όμως η ταυτόχρονη συρρίκνωση του χώρου για τη συμμετοχή των εθελοντών, μέσω του περιορισμού των δημοτικών επιτροπών μόνο σε εκλεγμένα μέλη, σημαίνει απώλεια της πολύτιμης συμβολής ανθρώπων με γνώση, εμπειρία και ανιδιοτελή αγάπη για την κοινότητά τους. Η δημοκρατία δεν είναι μόνο ψήφος· είναι και συμμετοχή. Η φωνή των εθελοντών δεν είναι πολυτέλεια, αλλά ανάγκη. Για να χτίσουμε πιο δυνατούς δήμους, χρειαζόμαστε πιο παρούσες κοινωνίες και πολιτική βούληση και θεσμική πρόνοια ώστε οι νέοι θεσμοί να παραμείνουν ανοιχτοί στην κοινωνία των πολιτών. Ας μη γίνει η μεταρρύθμιση ένα βήμα πίσω στη συμμετοχικότητα, γιατί οι δήμοι μπορεί να μεγαλώνουν, αλλά η δημοκρατία δεν μπορεί να μικραίνει.
 
Στυλιανός Οδυσσέως
Ενεργός – Εθελοντής Δημότης Λακατάμιας 
​

Του Χρίστου Κ. Μακρίδη

​Θυμάμαι που σεργιανίσαμε μαζί στις
ΚΥΔΩΝΙΕΣ, το περίφημο και ξακουστό
ΑΪΒΑΛΙ, την πατρίδα του καημού και της προσφυγιάς για τους Μικρασιάτες
αδελφούς μας. Τα ερειπωμένα δρομάκια, με τα παλιά αρχοντικά
μαρτυρούσαν, σιωπηλά μεν μα τόσο παραστατικά, τις παλιές καλές
στιγμές, τότε που η ευτυχία και η ξεγνοιασιά έρεαν άφθονες από το
απλόχερο και φιλεύσπλαχνο χέρι του Παντοδύναμου Θεού.

Με άρπαξες από το μπράτσο καιβρεθήκαμε, ως δια μαγείας, στη γραφική και μοναδική ΣΜΥΡΝΗ με τους πάνσεπτους εκκλησιαστικούς ναούς, τις φυσικές ομορφιές και την ξέχωρη
ιστορική παράδοση, αφού από μόνη της τούτη η πόλη έγραψε ολόχρυσες
σελίδες ηρωισμού και έξαρσης, που παραδίνονται ανεξίτηλες από γενεά σε
γενεά γαλουχώντας με τα νάματα και τις αξίες της ΦΥΛΗΣ όλους τους Νεοέλληνες.

* Του ​Στέλιου Οδυσσέως - Εκπαιδευτικού Δημοτικής

Οι σχέσεις Μακαρίου και Γρίβα μέσα από τα μάτια του «πρώτο-πατριάρχη του πολιτικού ρεαλισμού»…

Η σύγχρονη πολιτική ιστορία της Κύπρου δεν μπορεί να αποτυπωθεί πλήρως χωρίς αναφορά στο όνομα του Προέδρου Γλαύκου Κληρίδη — μιας προσωπικότητας που, με τη νηφαλιότητα, την πολιτική οξυδέρκεια και τη μετριοπάθειά του, άφησε βαθύ αποτύπωμα στις πιο κρίσιμες στιγμές του κυπριακού ζητήματος.

​Ο Κληρίδης υπήρξε όχι μόνο θεμελιωτής του κοινοβουλευτικού πολιτισμού στο νεοσύστατο κυπριακό κράτος, αλλά και ένας από τους ελάχιστους πολιτικούς της εποχής του που τόλμησε να αντικρίσει κατάματα το παρελθόν και να αξιολογήσει τις πράξεις ακόμη και των πιο «μεγάλων» ηγετών.

Artificial intelligence is no longer something that belongs in the future. It is already shaping how we work and communicate. From hiring to customer service and even personal branding, AI tools are changing the rules.

We are at a pivotal moment. While the benefits of incorporating artificial intelligence are evident, there is also a growing awareness of what might be lost along the way. The more we rely on machines, the more we must protect the qualities that make us human. The challenge is not whether to embrace AI, but how to do so without losing the human essence that drives connection and trust.

Tου Δρ. Αντώνη Στ. Στυλιανού*

Η Κύπρος βρίσκεται σε μια κρίσιμη καμπή όσον αφορά στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της αγοράς εργασίας και στην προώθηση αποτελεσματικών κοινωνικών πολιτικών, που αποτελούν απαραίτητες προϋποθέσεις για μια βιώσιμη και ανθεκτική οικονομική ανάπτυξη. Παρά την ισχυρή αναπτυξιακή πορεία των τελευταίων ετών, η χώρα αντιμετωπίζει σοβαρές προκλήσεις, όπως η έλλειψη δεξιοτήτων και εργατικού δυναμικού, η υποεκπροσώπηση συγκεκριμένων κοινωνικών ομάδων και η χαμηλή συμμετοχή σε δια βίου μάθηση. Ταυτόχρονα, η γήρανση του πληθυσμού και η ενεργειακή φτώχεια ασκούν περαιτέρω πιέσεις στο κοινωνικό σύστημα.
 
Όσον αφορά στην ενσωμάτωση κοινωνικών ομάδων και παρά το γεγονός ότι η Κύπρος καταγράφει υψηλά ποσοστά απασχόλησης (79,8% το 2024), υπάρχουν σημαντικές ανισότητες στην ένταξη ορισμένων ομάδων, όπως οι νέοι, οι μεγαλύτερες γυναίκες σε ηλικία και τα άτομα με αναπηρίες. Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι το ποσοστό των νέων που δεν εργάζονται ούτε συμμετέχουν σε εκπαίδευση ή κατάρτιση (12,9%), το οποίο υπερβαίνει τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η ανισότητα μεταξύ των φύλων είναι εμφανής: οι νέοι άνδρες έχουν μεγαλύτερα ποσοστά απασχόλησης από τις νέες γυναίκες κατά 3,9 ποσοστιαίες μονάδες, ενώ η διαφορά είναι ακόμη πιο έντονη στις ηλικίες 55-64 (άνδρες: 78,9%, γυναίκες: 62,4%).
 
Παράλληλα, οι ελλείψεις σε δεξιότητες εμποδίζουν τις επιχειρήσεις να καινοτομήσουν και να αναπτυχθούν. Το πρόβλημα εντοπίζεται σε βασικούς τομείς όπως οι κατασκευές, η ενέργεια, η γεωργία, αλλά και στον τουρισμό, όπου συχνά απασχολείται υπερπροσοντούχο προσωπικό. Οι χαμηλές συνθήκες εργασίας σε επαγγέλματα όπως η νοσηλευτική και η μακροχρόνια φροντίδα επιδεινώνουν την κατάσταση. Μια σημαντική μεταρρύθμιση, στο πλαίσιο του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, επικεντρώνεται στη γεφύρωση του χάσματος μεταξύ εκπαίδευσης και αγοράς εργασίας, με επενδύσεις στην κατάρτιση σε ψηφιακές, πράσινες και μπλε δεξιότητες.
 
Ανησυχητικά είναι, επίσης, τα αποτελέσματα των εφήβων Κυπρίων στις βασικές δεξιότητες. Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ (PISA 2022), η Κύπρος κατέγραψε τη μεγαλύτερη αύξηση σε χαμηλές επιδόσεις στα μαθηματικά, την ανάγνωση και τις φυσικές επιστήμες μεταξύ των Κρατών - Μελών της ΕΕ. Αυτή η επιδείνωση επηρεάζει την ικανότητα των νέων να αποκτήσουν σύγχρονες δεξιότητες και να εισέλθουν σε επαγγέλματα υψηλής ειδίκευσης. Αιτίες είναι η χαμηλή συμμετοχή στην προσχολική εκπαίδευση, η περιορισμένη αυτονομία των σχολείων και η αποσπασματική υλοποίηση εκπαιδευτικών πολιτικών. Ακόμη, μόνο το 49,5% των ενηλίκων διαθέτει βασικές ψηφιακές δεξιότητες, ποσοστό που είναι χαμηλό για ένα κράτος μέλος της ΕΕ. Τα προβλήματα εντείνονται με την ελλιπή συμμετοχή σε επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση, καθώς και με τις περιορισμένες ευκαιρίες για μάθηση στο χώρο εργασίας.
 
Προς τούτο, θα πρέπει να ενισχυθεί η επαγγελματική εκπαίδευση και να προωθηθούν οι τομές των STEM. Η Κύπρος διαθέτει χαμηλό ποσοστό φοιτητών στους τομείς STEM (επιστήμη, τεχνολογία, μηχανική και μαθηματικά), μόλις 13,7% των συνολικών εγγραφών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση – το χαμηλότερο στην ΕΕ. Αυτό περιορίζει την προσαρμοστικότητα της οικονομίας στις πράσινες και ψηφιακές μεταβάσεις. Η ενίσχυση των STEM μέσω κινήτρων, αναβάθμισης των εργαστηρίων και συνεργασίας με επιχειρήσεις μπορεί να βοηθήσει στην προσέλκυση περισσότερων φοιτητών.
 
Παράλληλα, η βελτίωση της ελκυστικότητας της επαγγελματικής εκπαίδευσης, ιδιαίτερα στα ΜΙΕΕΚ (Μεταλυκειακά Ινστιτούτα Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης), με τη συμμετοχή εργοδοτών στον σχεδιασμό των προγραμμάτων σπουδών, είναι καθοριστικής σημασίας. Οι ευάλωτες ομάδες πρέπει να έχουν στοχευμένη πρόσβαση σε αυτά τα προγράμματα, ιδίως για την απόκτηση ψηφιακών δεξιοτήτων. Σημειώνεται ότι η συμμετοχή των ενηλίκων σε προγράμματα μάθησης μειώθηκε σημαντικά από το 2016 (44,3%) στο 2022 (28,3%). Οι γυναίκες και οι άνεργοι συμμετέχουν ακόμα λιγότερο. Η απουσία κουλτούρας δια βίου μάθησης μειώνει την ικανότητα προσαρμογής στις αλλαγές της αγοράς εργασίας και δημιουργεί κινδύνους για την απασχολησιμότητα.
 
Η κοινωνική πολιτική αντιμετωπίζει, επίσης, ιδιαίτερες προκλήσεις, ειδικά στους τομείς της μακροχρόνιας φροντίδας και της ενεργειακής αυτάρκειας. Η γήρανση του πληθυσμού δημιουργεί αυξημένη ανάγκη για υπηρεσίες μακροχρόνιας φροντίδας. Το 34,3% των ατόμων άνω των 65 ετών αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες στην αυτοεξυπηρέτηση – ένα από τα υψηλότερα ποσοστά στην ΕΕ. Παρά την πρόβλεψη για αύξηση του ηλικιωμένου πληθυσμού έως το 2050 (23,9%), η Κύπρος δαπανά λιγότερα σε υπηρεσίες φροντίδας και έχει λιγότερο προσωπικό από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο. Το ενιαίο μοντέλο φροντίδας που έχει σχεδιαστεί μπορεί να προσφέρει λύση, αρκεί να εφαρμοστεί άμεσα και καθολικά.
 
Η ενεργειακή φτώχεια εξακολουθεί να πλήττει σημαντικό μέρος του πληθυσμού. Το 14,6% δυσκολεύεται να θερμάνει την κατοικία του, ενώ το 42,5% είναι σε κίνδυνο ενεργειακής φτώχειας. Οι υψηλές θερμοκρασίες δημιουργούν επίσης ανάγκη για ψύξη. Παρόλο που έχουν θεσπιστεί μέτρα στήριξης (εκπτώσεις σε τιμολόγια, προστασία από αποσυνδέσεις), απαιτείται περαιτέρω βελτίωση του αποθέματος κατοικιών και αύξηση της ενεργειακής απόδοσης.
 
Η Κύπρος έχει μπροστά της ένα πολυσύνθετο φάσμα προκλήσεων που αφορούν την αγορά εργασίας, την εκπαίδευση και την κοινωνική πολιτική. Η ενίσχυση της συμμετοχής όλων των κοινωνικών ομάδων, η επένδυση στις δεξιότητες του μέλλοντος και η ενίσχυση των κοινωνικών υποδομών είναι κρίσιμα στοιχεία για τη διατήρηση της ανάπτυξης και της κοινωνικής συνοχής. Με στρατηγικό σχεδιασμό, αξιοποίηση των ευρωπαϊκών πόρων και πολιτικές με κοινωνικό πρόσημο, η Κύπρος μπορεί να οικοδομήσει μια πιο ανθεκτική και δίκαιη οικονομία.

Και πάλι Ιούλιος μήνας, έτος 2025...  ΠΕΝΗΝΤΑΕΝΑ   ολόκληρα έτη από τα αλησμόνητα, σημαδιακά και μονοδρομικά γεγονότα του 1974. Συμβάντα και ενέργειες που αποτέλεσαν ορόσημο και σταθμό στη πολυτάραχη και πολυπρόσωπη ιστορία της θαλασσοφίλητης γης της νήσου των Αγίων, των Πατέρων και των Ακριτών. Ο πανδαμάτορας χρόνος δε φαίνεται να ενήργησε όσο αποτελεσματικά θα ανέμενε κανείς να ενεργήσει μεταξύ των Νεοελλήνων κατοίκων τούτης της νοτιοανατολικότερης εσχατιάς της Πατρίδας.
 
Τόσος καιρός και τόσα έτη με την πύρινη λαίλαπα του εμφύλιου σπαραγμού, της αναμόχλευσης των διχαστικών παθών, της άγαρμπης χάλκευσης της ιστορίας, της επιτηδευμένης παραχάραξης των γεγονότων, της λαϊκιστικής δημαγωγίας των  μπαλκονιών και της μονολιθικής συνθηματολογίας μιας φθηνής μικροπολιτικής.

​Τραγικές, δραματικές και καταστροφικές θα σημείωνε κάποιος για τις συνέπειες των γεγονότων αυτών με τους 1619 αγνοούμενους ακόμη στο άγνωστο, τους 200.000 πρόσφυγες ξεριζωμένους, δεκάδες νεκρούς και σκοτωμένους άταφους και άκλαφτους και τους ηρωικούς εγκλωβισμένους στην καταπίεση και στο καθεστώς του τρόμου.