ΓΡΑΦΕΙ Ο Γεώργιος Σκαλιάς* Το ερώτημα που πολλές φορές απασχολεί και κάνει συνήθως τις ευρείες τάξεις του απλού λαού να διερωτώνται είναι: «Μα σπουδασμένος άνθρωπος και έκανε ή κάνει τέτοια πράγματα;» Υπονοώντας σαφέστατα ότι ο «σπουδασμένος» προέβη ή προβαίνει σε πράξεις, μεθοδεύσεις, λόγους ή με το βίο και την «πολιτεία» του παραβίαζε ή παραβιάζει εξόφθαλμα αυτά, που για τους απλούς ίσως «αγράμματους» ανθρώπους, τους κατ’ αυτούς θεσμικώς κατοχυρωμένους κανόνες της ηθικής όπως την έχουν αντιληφθεί οι ίδιοι μέσα από τον καθημερινό αγώνα επιβίωσης, που δίνουν προκειμένου έντιμα και ηθικά να διαφυλάξουν τόσο το δικό τους μέτωπο όσο και των μελών της οικογένειάς τους καθαρό και το όνομά τους αμόλυντο και με κοινωνική βαρύτητα. Αν οι σπουδασμένοι ήταν άτομα στερούμενα παιδείας, ασφαλώς τα αίτια του φαινομένου θα έπρεπε να τα αναζητήσουμε στην «απαιδευσία» τους. Όπως έλεγε ο Πυθαγόρας ο Σάμιος αυτή είναι «μήτηρ πάντων των κακών». Αναφέρει, ωσαύτως, ο Τραγικός Ευριπίδης, Ηλέκτρα 387: «Αι δε σάρκες αι κεναί φρενών αγάλματα αγοράς εισίν». Δηλαδή, «Άνθρωποι που δεν είναι παρά σάρκες χωρίς μυαλό, δε διαφέρουν από τους ανδριάντες, που είναι στημένοι στην αγορά».
Όμως οι σπουδασμένοι τυχαίνει να έχουν πανεπιστημιακές σπουδές, πτυχία, μεταπτυχιακά και πολλοί και συγγραφικό αξιόλογο έργο. Άραγε είναι εκ γενετής κακοί άνθρωποι ή μήπως φταίει η συνολική μόρφωση που πήραν; Μήπως αυτό το τελευταίο είναι η γενεσιουργός και η πραγματική αιτία του κακού; Άποψή μου είναι ότι ο κάθε άνθρωπος τελικά γίνεται εξελισσόμενος ότι είναι και φυσικά δε γεννιέται. Η έρευνα των αιτίων πρέπει να στραφεί στη συνολική και πολυεπίπεδη μόρφωση, που παίρνει ο κάθε άνθρωπος από τη στιγμή, που «γεννιέται» και κυρίως αν κοντά στην καθαρά γνωσιολογική ξηρή γνώση γίνεται μύστης και του παρέχεται τόσο από την οικογένεια όσο και από το σχολείο αφειδώλευτα και συστηματικά η ανθρωπιστική – ουμανιστική παιδεία. Αναφέρει ο Μένανδρος Γνώμαι Μονόστιχοι 2: «Αναφαίρετον κτήμ’ εστί παιδεία βροτοίς». Δηλαδή: «Η παιδεία είναι διά τον άνθρωπο το μόνο κτήμα που δεν μπορεί να του το αφαιρέσει κανείς». Ο δε Πλάτων στο Γοργία 527Β, επίσης, γράφει: «Ανδρί μελετητέον ου το δοκείν είναι αγαθόν, αλλά το είναι, και ιδία και δημοσία». Δηλαδή: «Ο άνθρωπος πρέπει κυρίως να φροντίζει όχι να φαίνεται καλός, αλλά να είναι πραγματικά, και εις τον οίκον του και εις την κοινωνίαν». Συνεπώς μόρφωση δεν είναι η συσσώρευση, η κατάκτηση και η αποταμίευση γενικών και ειδικών γνώσεων, όταν αυτές δε χρησιμεύουν ως μέσον εξανθρωπισμού του ατόμου-ανθρώπου. «Ανήρ δίκαιός εστίν ουχ ο μη αδικών, αλλ’ όστις αδικείν δυνάμενος ου βούλεται». Φιλήμονος αδήλων απόσπασμα 10 (Meineke). Δηλαδή: «Δίκαιος δεν είναι όποιος δεν κάμνει αδικίαν, αλλά όποιος έχει τη δύναμη να την κάμει, αλλά δε θέλει». Η πραγματική μόρφωση μετεξελίσσει, μεταλλάσσει και μεταμορφώνει τον άνθρωπο, τον οδηγεί και τον κατευθύνει σε άλλες «σφαίρες» πνευματικής υπόστασης και τελικά πλήρους ανθρωπιστικής – ουμανιστικής ωρίμανσης. Τον αναβιβάζει σε υψηλές κλίμακες διανοητικών επιπέδων από όπου θεάται τα πάντα από εντελώς διαφορετική σκοπιά από το μορφωμένο με τη 2 στενή έννοια του όρου. Θεάται το κάθε πρόβλημα ή προκύπτον θέμα από πολύ περισσότερες πλευρές μέχρι αυτοβασανισμού για τον ίδιο. Βλέπει και ακούει τους συνανθρώπους του, όπως δεν μπορούν εκείνοι οι ίδιοι να ιδούν και να ακούσουν τον ίδιό τους τον εαυτό, όσο κι αν αυτό ίσως κάποιους τους παραξενεύει ή τους κάνει να μειδιούν απαξιωτικά. Θεωρεί τον εαυτό του ως κληρονόμο όλων των ανθρωπιστικών ουμανιστικών ιδεωδών της παγκόσμιας ιστορίας των λαών από την ώρα, που ο άνθρωπος άφησε γραπτά μνημεία μέχρι σήμερα. Είναι έτοιμος να αναζητήσει την πραγματική δικαιοσύνη και να την κάνει τρόπο ζωής του, είναι πρόθυμος να διεισδύσει στα άδυτα του κάλλους και της ομορφιάς της ανθρώπινης ψυχής. Δηλώνει εμπράκτως αθεράπευτος εραστής να ανακαλύψει τη γνήσια και πραγματική αλήθεια παραγνωρίζοντας, αν με την απόφασή του αυτή, θέτει σε κίνδυνο την ίδιά του τη ζωή ή ακόμα και αυτή της οικογένειάς του, αν τύχει να έχει. Πιστεύει ακράδαντα ότι: «Άπαντας η παίδευσις ημέρους τελεί». Μενάνδρου Γνώμαι Μονόστιχοι 41. Δηλαδή: «Όλους τους εξημερώνουν τα γράμματα». Η αληθινή παγκόσμια ανθρωπιστική – ουμανιστική μόρφωση και όχι η «βιοποριστική» επιφανειακή και επίπλαστη, απελευθερώνει το μέγα θαύμα, που λέγεται ανθρώπινος νους από κάθε έννοια πρόληψης, προκατάληψης, δεισιδαιμονίας, δογματισμού, αυταρχισμού, ρατσισμού, ξενοφοβίας, μισαλλοδοξίας, εθνικισμού, φανατισμού, ιδεοληψιών και αντιδημοκρατικότητας! Τον καθιστά θιασώτη και ένθερμο υποστηρικτή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του υγιούς δημοκρατικού διαλόγου. Του ακονίζει τη λογική σκέψη, του ενδυναμώνει τον ορθολογισμό, τον απαλλάσσει οριστικά από τα «μικρά» και τα ευτελή, εξαφανίζει από την ψυχή του τυχόν μίση και πάθη, τον καταξιώνει στη συνείδηση των συνανθρώπων του και στην ευρύτερη κοινωνία των πολιτών και τον καθιστά πρότυπο υπόδειγμα πρωτόγνωρου και ατράνταχτου δια λογικών επιχειρημάτων λόγου προφορικού ή γραπτού. Είναι πλέον ένας HOMO UNIVERSALIS (Παγκόσμιος Άνθρωπος). Χρησιμοποιεί τις γνώσεις του, που με τόσο κόπο κατέκτησε όχι προς ίδιον όφελος, αλλά προς το κοινό καλό. Τις χρησιμοποιεί ως μέσο «ανατομίας» της ανθρώπινης ψυχής και κατά κύριο λόγο για υψηλού επιπέδου και πανθομολογουμένως αξιόλογες διανοητικές και συναισθηματικές καταστάσεις, γίνεται δάσκαλος, μεταλαμπαδευτής και γητευτής ψυχών έννοιες και όροι, που στη σημερινή καθαρά υλιστική και αθεϊκή εν πολλοίς κοινωνία μας είναι πράγματα άγνωστα για τη συντριπτική πλειοψηφία των κοινών θνητών ή για να πω κάτι πιο χαρακτηριστικό αποτελούν «ψιλά γράμματα»! Δεν τον ενδιαφέρει το κέρδος. Ανήκει κάπου αλλού, εκεί όπου ανήκουν, δυστυχώς, ελάχιστοι. Γράφει σχετικά ο Μένανδρος Γνώμαι Μονόστιχοι 6: «Άπαν το κέρδος άδικον ον φέρει βλάβην». Δηλαδή: «Τα άδικα κέρδη είναι πάντοτε επιβλαβή». Η μόρφωση με την έννοια που αναλυτικότατα της προσδώσαμε πιο πάνω, αυτό το είδος μόρφωσης, δεν προορίζεται να βοηθήσει το φέρελπι νέο να προκόψει στον τομέα του υλικού πλουτισμού. Αντίθετα στόχο έχει να τον κάνει να αισθανθεί το θείο δώρο της ανθρώπινης ζωής και να χαίρεται και να απορροφά τις λεπτότερες απολαύσεις της, που δυστυχώς η σημερινή μας κοινωνία δεν αντιλαμβάνεται λόγω του αλόγιστου κυνηγητού του κέρδους και όχι μόνο δεν αντιλαμβάνεται, αλλά δυστυχώς, πράττει το κάκιστο! Περιφρονεί και χλευάζει! Όμως η πιο σημαντική πλευρά της μόρφωσης, της υγιούς και αληθινής και όχι της ασθενούς και της κάλπικης είναι η καθοριστική και αποτελεσματική συνεισφορά της στην ηθική εξύψωση του ανθρώπου. Το ηθικά πεπαιδευμένο άτομο-άνθρωπος μπορεί αμέσως, ευθαρσώς και με επιχειρήματα να διακρίνει τι είναι ηθικό και τι ανήθικο, τι είναι δίκαιο και τι άδικο, τι πρέπει να γίνει και τι πρέπει να αποφευχθεί. Σέβεται το συνάνθρωπό του και δεν τον βλέπει ως υποψήφιο για εκμετάλλευση. Αντιθέτως, αν κρίνει ότι υπάρχει ανυπέρβλητη ανάγκη, προθυμοποιείται να τον εξυπηρετήσει αφιλοκερδώς. Σε κάθε πράξη του ακόμα και στην πιο επουσιώδη διακρίνεται η ευθύνη και οι αρετές, που συσσώρευσε η ηθική του συνείδηση. Αυτή λοιπόν η ηθική του συνείδηση αποτελεί το αίτιο ή το λόγο, που τον παρακινεί να είναι δίκαιος και ανιδιοτελής, εκεί, που και αν δεν είναι, δεν πρόκειται ποτέ να τον αγγίξει ανθρώπινος έλεγχος και δε θα πέσει ποτέ σίγουρα στην τσιμπίδα του νόμου. Αν λοιπόν πολλοί μορφωμένοι στη σημερινή μας κοινωνία δε διακρίνονται για αυτό, που εγώ προσδιορίζω ως έννοια ηθικότητας, είναι προσωπικά για μένα εξόφθαλμη πραγματικότητα ότι δε διαθέτουν ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΜΟΡΦΩΣΗ, όπως επαναλαμβάνω την περιγράψαμε πιο πάνω. Συμπέρασμα αβίαστο: είναι ψευδώνυμοι «παραμορφωμένοι» όπως ειρωνικά κάποτε τους αποκαλεί η σοφία του απλού λαού. Πράγματι, και αυτό δυστυχώς συμβαίνει, ο πολύς κόσμος συγχέει την πραγματική ανθρωπιστική-ουμανιστική μόρφωση με την κατοχή εξαίρετων ίσως γνώσεων σε κάθε επάγγελμα ή ειδικότητα και οδηγείται, δυστυχώς, στην ενιαιοποίηση των δύο βασικών εννοιών του παρόντος πονήματος. Συγχέει την έννοια του ανθρωπιστή-ουμανιστή παγκόσμιου ανθρώπου HOMO UNIVERSALIS μορφωμένου σε κάποιο επάγγελμα ή ειδικότητα ανθρώπου, με τον απλά στεγνά και ξηρά μορφωμένο. Αλλά η πρακτική αυτή «μόρφωση» όπως την εννοεί ο πολύς κόσμος δεν έχει τίποτε κοινό με τη μόρφωση για την οποία μιλάμε. Έχει βέβαια και αυτή τη συμβολή της στην ανάπτυξη του πολιτισμού μας, αλλά ουδόλως συνεπάγεται οπωσδήποτε τον εξανθρωπισμό μας και πολύ περισσότερο σε αρκετές περιπτώσεις τη «διαφοροποίησή» μας από τα υπόλοιπα ζώα του ζωικού βασιλείου. Όταν λοιπόν οι γνώσεις, οι ξηρές, και γιατί όχι, ίσως πλούσιες γνώσεις, αποτελούν γι’ αυτόν που τις κατέχει ως μέσο βιοπορισμού και μόνον και αποτελούν γι’ αυτόν αυτοσκοπό, στόχο και τρόπο ζωής, δηλαδή, αποτελούν γι’ αυτόν ξεκάθαρο και χωρίς κανένα ενδοιασμό αποκλειστικά και μόνο μέσον βιοπορισμού-υλικού πλουτισμού και δεν αποτέλεσαν το εφαλτήριο ή το ερέθισμα για την επιμήκυνση των πιο λεπτών και ευγενών του πνευματικών δυνάμεων και δεν τον βοήθησαν να αποκαλύψει τις μεγάλες αλλά κρυφές ηθικές αξίες, που ο κάθε άνθρωπος κρύβει στα τρίσβαθα της ψυχής του και δεν τον μεταμόρφωσαν σε μια συγκροτημένη ισχυρή ηθικά ευαίσθητη ανθρώπινη προσωπικότητα, τότε δεν πρέπει να μας ξενίζει το θλιβερότατο όντως γεγονός ότι έχουμε δεκάδες χιλιάδες σπουδασμένους, αλλά ελάχιστους ανθρωπιστικά- ουμανιστικά- παγκόσμια μορφωμένους! Δυστυχώς, στη θλιβερότατη αυτή και αδιαμφισβήτητη πραγματικότητα καθοριστικό ρόλο παίζει το σημερινό δημόσιο σχολείο αλλά και τα ιδιωτικά παρόμοια. Τα πρότυπα που προωθούν από το Δημοτικό μέχρι και την Γ’ Λυκείου δεν είναι οι αρχές σωστής διαπαιδαγώγησης, δοκιμασμένες με επιτυχία στα παλαιότερα χρόνια. Είναι οι πλέον ακατάλληλες αρχές και μέθοδοι για την ψυχική και ηθική καλλιέργεια των μαθητών. Και όλα αυτά στο όνομα ενός θυελλώδους και καταστροφικότατου προοδευτισμού και μας κακώς νοούμενης εκδημοκρατικοποίησης της σχολικής ζωής. Η Παιδεία μας νόμιμη και «παράνομη» (ιδιαίτερα μαθήματα) εξυπηρετούν μόνο και κατ’ αποκλειστικότητα χρησιμοθηρικούς σκοπούς. Τόσο το Γυμνάσιο, αλλά ιδιαίτερα το σημερινό Λύκειο, μεταδίδει απλώς στερεότυπες, ξηρές, ψιττακιστικές γνώσεις με τις οποίες ο μαθητής θα μπορέσει να πετύχει στις Παγκύπριες Εξετάσεις. Στη συνέχεια, αν πετύχει σε κάποια Σχολή, να φοιτήσει και να αποφοιτήσει με μια κατά προτίμηση περιζήτητη στην αγορά εργασίας καλή ειδίκευση, στερούμενος όμως παντελώς και στο Πανεπιστήμιο μιας γενικής ολοκληρωμένης Παιδείας, που θα στοχεύει στην καλλιέργεια της ψυχής, των ανθρωπιστικών ιδεωδών και μιας εις βάθος επαναστατικής αναβάθμισης των ψυχικών του χαρισμάτων τα οποία, δυστυχώς, η εκάστοτε Πολιτεία δε φρόντισε ποτέ προγραμματισμένα και συντονισμένα μέσα από μακροχρόνια και μακρόπνοα προγράμματα να ξεδιπλώσει. Και εδώ κρύβεται και το μεγάλο μυστικό! Η σχεδόν μηδενική κριτική σκέψη των μαθητών μας από το Δημοτικό μέχρι και το Λύκειο. Έτσι οι μαθητές μας είναι σχεδόν «νεκροί» σε ό,τι αφορά στη δημιουργική τους φαντασία αλλά και στον κόσμο των συναισθημάτων τους. Αλλά και στη διαδικασία της απρόσκοπτης κοινωνικοποίησης το άτομο, μέσω των άλλων, εκτός του σχολείου, φορέων κοινωνικοποίησής του, δεν επηρεάζεται προς το καλύτερο από ηθικά πρότυπα, γιατί αυτά προ πολλού στον τόπο μας έχουν εκλείψει! Για την Ηθική μόνο λόγος γίνεται και μάλιστα «ξύλινος». Και ο λόγος αυτός είναι υποκριτικός και ψευδοηθικολογούμε! Πολιτεία και Εκκλησία! Στην ουσία ο καθένας ενδιαφέρεται μόνο για το συμφέρον του! Σήμερα η κοινωνία μας θεωρεί επιτυχημένο αυτόν, που κατέχει όσο το δυνατό περισσότερο πλούτο και χρήματα, ενώ, αν διαθέτει παράλληλα και μια σπουδαία κοινωνική ή επαγγελματική θέση, γίνεται πρότυπο για τους νέους. Πλην όμως εδώ ελλοχεύει μέγιστος κίνδυνος! «Πλούτος αλόγιστος προσλαβών εξουσίαν και τους φρονείν δοκούντας ανοήτους ποιεί», Μενάνδρου αδήλων απόσπασμα 119 (Meineke). Δηλαδή: «Πλούτος χωρίς σύνεσιν, όταν αποκτά και εξουσίαν καθιστά ανόητους και εκείνους, που εθεωρούντο μυαλωμένοι». Ενώ εκείνος που διακρίνεται για τις ηθικές, ψυχικές και πνευματικές αρετές του, αλλά δε διαθέτει τα δύο προαναφερθέντα απαραίτητα «προσόντα», τον προσπερνούν όλοι απαξιώνοντας πολλές φορές και να τον χαιρετίσουν! Αλλά και στην οικογένεια, δυστυχώς, τα ίδια πρότυπα προβάλλονται. Δε θα μπορούσε άλλωστε η οικογένεια να ετοιμάζει ανθρώπους διαφορετικούς από εκείνους, που η σημερινή αδηφάγα καταναλωτική κοινωνία μας θέλει και περιμένει. Κλείνοντας, θα ήθελα να υπογραμμίσω τα εξής: Για όλους αυτούς τους λόγους που αναλυτικότατα παρέθεσα πιο πάνω, πολλοί σπουδασμένοι στις ημέρες μας μεγαλωμένοι με τέτοιες αρχές και τέτοια πρότυπα δεν πρέπει να μας φαίνεται παράξενο, που δε διακρίνονται ποσώς για την ηθικότητά τους σύμφωνα με τις έννοιες του όρου που προαναφέρθηκαν πιο πάνω. Την επιστήμη και το επάγγελμά τους το αντιμετωπίζουν ως μέσον εφήμερου υλικού αποκλειστικά πλουτισμού, αντιμετωπίζουν τους συνανθρώπους τους με πρωτοφανή αδιαφορία, με άκρατη αλαζονεία, με εξοργιστική περιφρόνηση, πρωτοφανή απορριπτισμό και μηδενισμό, είναι κυνικοί, ψυχροί και «άψυχοι», στυγνοί εκμεταλλευτές επαγγελματίες και το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι η μεγιστοποίηση των εσόδων τους! Αλήθεια, έχουν σκεφτεί ποτέ αυτοί οι άνθρωποι, που έχουν εγκλωβιστεί σ’ αυτή την ιδεολογική θεωρία του κέρδους, που δυστυχώς γι’ αυτούς, ότι η ζωή τους έχει ημερομηνία λήξης; Έχουν σκεφτεί ποτέ αν ίσως κάποια στιγμή κάνουν την αυτοκριτική τους – πράγμα που αμφιβάλλω – πόσους αδίκησαν, πόσους πόνεσαν, πόσους έκαναν να κλάψουν, να αρρωστήσουν, να υποστεί 5 βλάβη το νευρικό τους σύστημα, να πεινάσουν και αυτοί και η οικογένειά τους; Ή το χειρότερο ακόμα κάποιοι από αυτούς να αυτοκτονήσουν; Έχουν άραγε ποτέ σκεφτεί τη χριστιανική ρήση όσο σκληρή και αν ακούγεται: «Χους ει και εις χουν απελεύσει;» Δηλαδή: «Χώμα είσαι και στο χώμα θα καταλήξεις». Γνωρίζουν άραγε από τους μύθους του Αισώπου CDX, «Γυμνοί γαρ ήλθομεν οι πάντες γυμνοί και απελευσόμεθα»! Δηλαδή: «Γυμνοί ήλθαμεν εις τον κόσμον τούτον (γυμνοί γεννηθήκαμε) και γυμνοί θα απέλθομεν του κόσμου τούτου»; Η Πραγματεία μου αυτή αφιερώνεται στο φίλτατό μου Νίκο, που με τιμά με τη φιλία του και επί σειρά ετών με ανέχεται! *Αντιπρόεδρος Κρατικού Ιδρύματος Υποτροφιών Κύπρου
0 Comments
Leave a Reply. |
APXEIO
March 2024
Click to set custom HTML
Click to set custom HTML
|