Της Μύρια Βασιλείου* Από την αρχαιότητα ο Ηράκλειτος, κατανοώντας τη μεταβαλλόμενη φύση του σύμπαντος και τη σημαντικότητα της αλλαγής που διέπει ως νόμος το σύμπαν, είχε αναφέρει ότι «μεταβάλλον αναπαύεται» δηλαδή στην αλλαγή βρίσκουν τα πράγματα ανάπαυση. Η έννοια της αλλαγής φαίνεται να επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό και τον τομέα της εκπαίδευσης. Είναι κοινώς αποδεκτό ότι τα εκπαιδευτικά συστήματα πρέπει να αλλάζουν ώστε να μπορούν να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις της σύγχρονης εποχής. Όπως αναφέρουν οι Hoy και Miskel, οι εκπαιδευτικοί οργανισμοί, ως ανοικτά κοινωνικά συστήματα που αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον τους, είναι οι άμεσοι παραλήπτες οποιωνδήποτε καινοτομιών ή/και αλλαγών. Για το λόγο αυτό είναι επιβεβλημένη η προσαρμογή τους στις νέες συνθήκες προκειμένου να ανταποκριθούν στις προ(σ)κλήσεις της εποχής, ενισχύοντας ταυτόχρονα τον ρόλο και τη σημασία τους.
Παρόλα αυτά, πολλές φορές εμείς οι εκπαιδευτικοί είμαστε μάρτυρες αλλαγών που πολύ συχνά χαρακτηρίζονται από προχειρότητα και έλλειψη ουσιαστικής στρατηγικής. Αποτέλεσμα της κατάστασης αυτής είναι οι εκπαιδευτικοί σταδιακά να χάνουν την εμπιστοσύνη τους για κάθε τι που λέγεται εκπαιδευτική αλλαγή αλλά και την πίστη τους ότι μπορούν να αποτελέσουν κομμάτι ή φορέα της όποιας εκπαιδευτικής αλλαγής. Οι εκπαιδευτικοί έχουν βαρεθεί τόσο την προχειρότητα που συνήθως κρύβεται πίσω από μεγάλα λόγια και υποσχέσεις για «ριζικές αλλαγές και μεταρρυθμίσεις του εκπαιδευτικού συστήματος» όσο και τις άνευ νοήματος αλλαγές που δεν έχουν κανένα πρακτικό αντίκρισμα στην καθημερινότητά τους. Ταυτόχρονα, οι αλλαγές στην πλειοψηφία τους, αν όχι και στην ολότητά τους, προέρχονται από πάνω προς τα κάτω (top down) και δεν υπάρχει η δυνατότητα διαμόρφωσης αλλαγών σε επίπεδο σχολείου (school-based) ή από τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς (bottom-up). Δηλαδή η όποια αλλαγή προτείνεται ή και επιβάλλεται από το ίδιο το υπουργείο, με αποτέλεσμα ο εκπαιδευτικός να έχει τον ρόλο του απλού διεκπεραιωτή και να παραγκωνίζεται εντελώς ο ρόλος του ως επαγγελματίας. Το γεγονός όμως αυτό έχει αρνητικές συνέπειες και στην ίδια την αλλαγή. Σύμφωνα με τον McLaughlin ένας από τους κύριους λόγους αποτυχίας των εκπαιδευτικών αλλαγών αποτελεί η έλλειψη συμμετοχής των εκπαιδευτικών στον σχεδιασμό των αλλαγών, γεγονός που αδυνατεί να αναπτύξει τη δυνατότητά και τη θέλησή τους για αλλαγή σε επίπεδο σχολικής τάξης. Με άλλα λόγια η εμπλοκή των εκπαιδευτικών στον σχεδιασμό της όποιας αλλαγής, επηρεάζει θετικά την επιτυχία της ίδιας της αλλαγής. Η αλλαγή είναι έννοια ενεργητική και δυναμική. Ούτε μπορεί να επιβάλλεται ούτε μπορεί να παγιώνεται. Επομένως, θα πρέπει σε αυτή τη διαδικασία των αλλαγών ο εκπαιδευτικός να έχει φωνή ενώ παράλληλα το ίδιο το σύστημα να φροντίζει ώστε να αντλεί από τη γνώση που παράγεται κατά τη διαδικασία της αλλαγής αλλά και να αξιοποιεί τις εμπειρίες των ίδιων των εκπαιδευτικών. Εν κατακλείδι, επιστρέφοντας στο ερώτημα που τέθηκε στον τίτλο του άρθρου, η απάντηση είναι θετική: «Μεταβάλλον αναπαύεται» και στο πεδίο της εκπαίδευσης υπό προϋποθέσεις. Αυτό όπως φάνηκε και πιο πάνω έχει να κάνει τόσο με την ίδια την αλλαγή και κατά πόσο έχει νόημα να γίνει. Παράλληλα ο εκπαιδευτικός που έχει τον βασικό ρόλο στην εφαρμογή της όποιας αλλαγής θα πρέπει να έχει φωνή και να μπορεί ακόμη και να τη συνδιαμορφώσει στα πλαίσια ενδεχομένως μιας χρυσής τομής που θα πρέπει να υπάρξει ανάμεσα στην bottom-up και στην top-down αλλαγή. Διαφορετικά, θα γίνονται αλλαγές απλώς για να γίνονται και στο τέλος της ημέρας δε θα εφαρμόζονται. Κάτι που θυμίζει τη γνωστή φράση του ιταλού συγγραφέα Giuseppe di Lampedusa «Χρειάζονται αλλαγές για να μένουν τα πράγματα ίδια». * Διδάκτορας Εκπαιδευτικής Πολιτικής - Εκπαιδευτικός Δημοτικής Εκπαίδευσης Μέλος Γραμματείας ΠΑΔΕΔ Πρωτοπορία
0 Comments
Leave a Reply. |
APXEIO
April 2024
Click to set custom HTML
Click to set custom HTML
|