ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ Τους φόβους του ότι πιθανόν να πάθουμε τα ίδια και χειρότερα μετά από λίγα χρόνια στην οικονομία, εκφράζει μέσω συνέντευξης που παραχώρησε στη ΜΑΧΗ ο Δρ. Θεόδωρος Παναγιώτου, Διευθυντής του Διεθνούς Ινστιτούτου Διεύθυνσης Κύπρου, γνωστού ως CIIM. Επισημαίνει ότι ναι μεν κάναμε μεγάλη πρόοδο από εκεί που είμαστε, αλλά υπάρχει ο κίνδυνος σε 3-5 χρόνια να βρεθούμε στην ίδια ή και χειρότερη θέση που ήμασταν το 2013 διότι δεν αλλάξαμε μυαλά, δεν αλλάξαμε νοοτροπίες, κουλτούρα, δομές και συνεχίζουμε επιστρέφοντας στα ίδια. «Πιστεύω δεν έγιναν βαθιές τομές στην οικονομία», τόνισε χαρακτηριστικά ο κ. Παναγιώτου, ο οποίος τονίζει ότι η Κύπρος πρέπει να αποκτήσει ανταγωνιστικότητα για να θέσει γερές βάσεις για βιώσιμη ανάπτυξη που διαρκεί επ’ αόριστο. Θέτει επίσης διάφορα ερωτήματα όσον αφορά το ρόλο του κράτους και των τραπεζών και σημειώνει πως οι μεγάλες και δύσκολες μεταρρυθμίσεις, το ΓεΣΥ, οι αποκρατικοποιήσεις και η μεταρρύθμιση δημόσιου τομέα έπρεπε να είχαν γίνει στην αρχή της κρίσης, γιατί τώρα είναι δύσκολο να υλοποιηθούν, όταν ο κόσμος πιστεύει ότι ξεπεράστηκε η κρίση και αναμένει αυξήσεις. -Έξι μήνες μετά την έξοδο από το μνημόνιο βλέπετε να βαδίζει σωστά η οικονομία μας;
«Θα έλεγα και ναι και όχι και σωστό και λάθος. Είμαστε σωστοί υπό την έννοια ότι έχουμε κάνει αρκετά για να σταθεροποιηθεί το χρηματοπιστωτικό σύστημα και για να εξυγιανθούν τα δημόσια οικονομικά. Αλλά πολλές από τις άλλες αλλαγές που έχουν γίνει μπορεί να χαρακτηριστούν ως επιδερμικές. Και να εξηγήσω. Αν πάρουμε το θέμα του μέσου και του ρουσφετιού, βλέπουμε ότι συνεχίζουν να χρησιμοποιούνται, όπως και στο παρελθόν, με λίγο περισσότερη συγκάλυψη. Τα τηλέφωνα στους κομματάρχες και τους πολιτικούς δίνουν και παίρνουν και η αναξιοκρατία συνεχίζει να προωθεί τους μέτριους και κάτω. Πάθαμε αλλά δεν μάθαμε. Προσωρινά και αποσπασματικά καταστείλαμε αλλά δεν εξαλείψαμε τη διαφθορά και τις φούσκες που μας έφεραν στον πάτο, και ήδη βλέπουμε σημεία αναζωπύρωσης γύρω μας…» Ανάπτυξη και ερωτηματικά -Εννοείτε ότι θα επανέλθουν οι παλιές κακές συνήθειες; «Ναι, βεβαίως. Να πούμε ότι για φέτος, και του χρόνου, αλλά και τον μεθεπόμενο χρόνο θα έχουμε ένα σεβαστό ρυθμό ανάπτυξης του 2-3%, ο οποίος δεν είναι και ιστορικά ψηλός, και οπωσδήποτε όχι ικανοποιητικός δεδομένου ότι ξεκινήσαμε από πολύ χαμηλά. Έχουμε ανάκαμψη, αλλά δεν είναι η καλύτερη που θα μπορούσε να είναι ώστε να έχουμε αναδίπλωση των δυνάμεων της οικονομίας και μεγαλύτερους ρυθμούς ανάπτυξης και δημιουργίας των θέσεων εργασίας που απαιτούνται για κατακόρυφη μείωση της ανεργίας, ιδιαίτερα των νέων. Υπάρχει όμως ανάπτυξη και αυτό είναι θετικό. Καμία σύγκριση με την κατάσταση που είχαμε το 2012-13. Υπάρχουν όμως και δύο-τρία ερωτηματικά. Το ένα είναι: πώς είναι κατανεμημένη αυτή η ανάπτυξη; Υπάρχουν πολλοί που μπορεί να έχουν και 5% και 10% ανάπτυξη στις επιχειρήσεις τους ή τους μισθούς τους, αλλά υπάρχουν κι άλλοι οι οποίοι είναι ακόμη σε μηδενικό ρυθμό ανάπτυξης αν μη και αρνητικό. Η κατανομή δεν είναι ισομερής. Το δεύτερο ερωτηματικό είναι: πόσο σίγουροι είμαστε ότι αυτή η ανάπτυξη που σημειώθηκε θα συνεχιστεί και μετά τα επόμενα δυο-τρία χρόνια; Εφόσον δεν έχουμε κάνει ριζικές διαρθρωτικές αλλαγές, αλλά, ως επί το πλείστο, επιδερμικές δεν θα δημιουργηθούν ξανά φούσκες, υπερδανεισμός, υπερμεγέθης δημόσιος τομέας, και υπεραυξήσεις μισθών πέραν της παραγωγικότητας; Κι’ αν αυτό συμβεί τι θα εμποδίσει μια νέα κρίση; Δείτε τι έγινε π.χ. με την ΑΤΑ. Αν και έχει καταργηθεί στις περισσότερες χώρες του κόσμου, εμείς επιμένουμε ότι είναι κεκτημένο και να συνεχιστεί έτσι διαιωνίζοντας το φαύλο κύκλο αυξήσεων τιμών και μισθών. Άλλο παράδειγμα οι αυξήσεις. Ξέρουμε ότι δεν είναι αυτόματες, αλλά πρέπει να συνδέονται με την παραγωγικότητα του υπαλλήλου. Να στηρίζονται στη δημιουργία αξίας, όχι με τα χρόνια υπηρεσίας, τα πτυχία ή τις εξετάσεις. Στα νομοσχέδια μεταρρύθμισης του δημόσιου τομέα οι αυξήσεις συνδέθηκαν με το ΑΕΠ, αλλά αυτό είναι πολύ μακροοικονομικό. Γιατί να πάρουν όλοι αύξηση 3% επειδή αυξήθηκε τόσο το ΑΕΠ και όχι 5% οι πολύ παραγωγικοί και 1% οι λίγο παραγωγικοί »; Δεν έγιναν βαθιές τομές -Την πρόταση της κυβέρνησης στο νομοσχέδιο για τη μεταρρύθμιση που συνδέει την αύξηση με το ΑΕΠ πώς την κρίνετε; «Είναι ένα βήμα προς τα μπροστά. Θα πρέπει να συνδέσουμε την αξιολόγηση, τις αμοιβές, τις προαγωγές με την πραγματική παραγωγικότητα. Λένε ότι στο δημόσιο τομέα είναι δύσκολο να μετρήσουμε την παραγωγικότητα του ατόμου κλπ. Και καταφεύγουμε σε κάτι που είναι εύκολα μετρήσιμο, αλλά αυτό δεν είναι δεν είναι ούτε δίκαιο ούτε αποδοτικό. Πιστεύω δεν έγιναν βαθιές τομές στην οικονομία. Κι εδώ να αναφέρω κάτι. Ποιος πρέπει να ο ρόλος του κράτους; Διερωτηθήκαμε ποιος είναι αυτός ο ρόλος; Έχουμε τομείς όπου το κράτος κάνει τον επιχειρηματία που δεν έπρεπε να το κάνει. Ακόμη ποιος είναι ο ρόλος των τραπεζών; Να δανείζουν και μετά να εκβιάζουν τον κόσμο ότι θα πάρουν τα σπίτια ή τις επιχειρήσεις του; Πρέπει όταν δίνουν τα δάνεια να είναι σύμφωνα με τη δυνατότητα αποπληρωμής, και τα δάνεια πρέπει να αποβλέπουν στην ανάπτυξη, τη δημιουργία αξίας και τη κοινωνική ευημερία. Ακόμη, υπάρχει το κεφάλαιο ανταγωνιστικότητα. Η οικονομία μας δεν είναι ανταγωνιστική. Ταξιδεύω για την Πορτογαλία αύριο (σ.σ. ταξίδευσε ήδη) όπου θα γίνει ένα συνέδριο των ευρωπαϊκών χωρών του νότου. Γιατί οι χώρες αυτές δεν έχουν ανταγωνιστική οικονομία, ενώ οι χώρες του βορρά έχουν; Γιατί φεύγει συνέχεια πλούτος από το νότο για να πηγαίνει στο βορρά; Στην τελευταία έκθεση για την ανταγωνιστικότητα Global Competitiveness Report πρέπει να πούμε ότι η Κύπρος to 2016 έπεσε 18 θέσεις από τη θέση που κατείχε το 2015, τη μεγαλύτερη οπισθοχώρηση στην Ευρώπη. Ενώ δηλαδή έχουμε ανάκαμψη της οικονομίας, συγχρόνως έχουμε και πτώση της ανταγωνιστικότητας». Ο υπερδανεισμός -Ποιο θα χαρακτηρίζατε το μεγαλύτερο πρόβλημα που ίσως απειλήσει σοβαρά την οικονομία; Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, τις μεταρρυθμίσεις που δεν έγιναν ακόμη ή το χρέος; «Το μεγαλύτερο πρόβλημα θα έλεγα είναι οι υπερδανεισμός του ιδιωτικού τομέα. Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια είναι ένα μέρος του μεγαλύτερου προβλήματος, του υπερδανεισμού του ιδιωτικού τομέα. Λάβετε υπόψη σας ότι και στα εξυπηρετούμενα δάνεια, αυτοί που τα εξυπηρετούν το κάνουν μετά δυσκολίας. Κάτι που σημαίνει ότι δεν έχουν λεφτά να επενδύσουν για ανάπτυξη. Είναι καθηλωμένοι από την εξυπηρέτηση των δανείων τους. Βλέπετε τα ξενοδοχεία π.χ. δεν συντηρούνται επαρκώς, γιατί λέει ο ξενοδόχος μόλις και εξυπηρετώ τα δάνεια μου κι’ άλλα δεν μου δίνουν. Δεν θέλω να παρουσιάσω την κατάσταση ότι όλα είναι μαύρα κι άραχνα. Κάναμε μεγάλη πρόοδο από εκεί που είμαστε το 2013 ή και το 2012. Έγινε τεράστια πρόοδος και τη βλέπουμε. Εκείνο που φοβάμαι είναι να μην ξαναπάθουμε τα ίδια και χειρότερα μετά από 3-5 χρόνια διότι δεν αλλάξαμε μυαλά, δεν αλλάξαμε νοοτροπίες, κουλτούρα, δομές και συνεχίζουμε επιστρέφοντας στα ίδια». Τράπεζες και αυθαιρεσίες -Σχετικά με τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, η μέθοδος των εκποιήσεων που ψηφίστηκε βλέπετε να έχει φέρει κανένα αποτέλεσμα; «Βεβαίως φέρνει κάποιο αποτέλεσμα. Αλλά κοιτάξετε να δείτε. Έγιναν αυθαιρεσίες από τις τράπεζες. Όταν έχουν ένα δανειολήπτη και του αυξάνουν τα επιτόκια, δεν του χαρίζουν τις υπερχρεώσεις και δεν του δίνουν γραπτώς αυτό που πρέπει να κάνει. Και μετά από ένα χρόνο έρχονται και του λένε ‘τώρα θα κάνεις κάτι άλλο’. Και στη διαμαρτυρία του πελάτη ότι ‘μα μου είπατε ότι αν κάνω αυτά θα είναι ικανοποιητικά», απαντούν «τώρα άλλαξαν τα πράγματα. Η Κεντρική Τράπεζα μας είπε άλλα, τώρα πρέπει να κάνετε αυτό’. Αυτή η αβεβαιότητα που δημιουργείται δεν κάνει καλό. Αυτά έπρεπε να ρυθμιστούν μια και καλή ώστε να ξέρει ο άλλος τι κάνει, τι χρωστά, πώς θα το αποπληρώσει». -Αυτό το ρόλο ποιος θα τον παίξει; «Η Κεντρική Τράπεζα και η Βουλή. Η τελευταία προσπάθησε να κάνει κάτι γι’ αυτό αλλά στο τέλος δεν επικράτησε το γενικό συμφέρον. Είδαμε να γίνεται διαπραγμάτευση μεταξύ κομμάτων, να συμβιβάζουν τα ενδιαφέροντα των τραπεζών με τα ενδιαφέροντα των δανειοληπτών ώστε στο τέλος να γίνει ένας συγκερασμός-συμβιβασμός. Αλλά δεν μπορείς να κάνεις ομελέτα χωρίς σπάσεις αυγά. Όταν έχεις να περάσεις μια κρίση δεν πρέπει να την σπαταλήσεις όταν έχεις την ευκαιρία να αλλάξεις πράγματα. Και πρέπει να γίνουν αλλαγές τα πρώτα 2-3 χρόνια της κρίσης όπου μπορούσαν να εγκριθούν πιο εύκολα. Για παράδειγμα οι αποκρατικοποιήσεις ή το ΓεΣΥ ή οι μεταρρυθμίσεις στο δημόσιο τομέα. Αυτά είναι δύσκολα θέματα, δεν τα αφήνεις τελευταία. Τα βάζεις πρώτα, όταν το σίδερο είναι ζεστό και όταν οι συντεχνίες δεν μπορούν να σε σταματήσουν και ο κόσμος σε στηρίζει να αλλάξεις πράγματα. Τώρα που βγήκαμε από το μνημόνιο κι’ έχουμε ανάκαμψη της οικονομίας, έστω και διστακτική, άρχισαν ήδη οι απαιτήσεις γι’ αυξήσεις και προσλήψεις, δύσκολα γίνονται ριζικές μεταρρυθμίσεις». -Πιστεύετε ότι οι τράπεζες μας θα αντέξουν στα μελλοντικά crush tests, εάν αφαιρέσουν από τα λογιστικά τους κέρδη τα υποτιθέμενα έσοδα από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια; «Ναι, πιστεύω ότι θα τα καταφέρουν. Αλλά αυτό δεν είναι αρκετό και δεν είναι το ζητούμενο. Ο ρόλος των τραπεζών είναι να μαζεύουν τις αποταμιεύσεις του κόσμου και να τις κατανέμουν σε επενδύσεις για παραγωγικούς σκοπούς για την ανάπτυξη της οικονομίας. Το κάνουν αυτό όμως; Προωθούν πραγματικά την ανάπτυξη; Δεν νομίζω όσο θα επρεπε. Πιστεύω έχουν χάσει τον προσανατολισμό τους, τον οικονομικό τους ρόλο. Έγιναν σαν ταμιευτήρια. Αυτά είναι τα μεγάλα προβλήματα. Ποιος είναι ο ρόλος του κράτους, ποιος ο ρόλος των τραπεζών; Πρέπει να βρούμε την ανταγωνιστικότητα μας, να καθορίσουμε το νέο οικονομικό μοντέλο. Τα λέω αυτά και δεν κάνω ισοπέδωση, ούτε αντιπολίτευση. Το πρόβλημα δεν είναι της κυβέρνησης, αλλά είναι πρόβλημα της κοινωνίας μας γενικότερα» Τι ενδιαφέρει τους ξένους -Ακούμε καλά λόγια από τους ξένους σε ότι αφορά την πορεία της οικονομίας μας. Θα μπορούσαμε να πάμε σε ένα γραφείο εξευρέσεως εργασίας και να ρωτήσουμε τους άνεργους, αν είναι ικανοποιημένοι από την οικονομική κατάσταση; «Είναι αλήθεια ότι η ανεργία έχει πέσει στο 11,4%. Από το 15-16% που ήταν. Το θέμα είναι αν θα πέσει στο 3% που ήταν παλιά. Εγώ λέω ότι δεν θα πέσει ποτέ τόσο χαμηλά. Μα και στο 4-5% να πέσει, θα είναι καλά, αλλά δεν θα πάει ούτε εκεί. Θα πέσει ακόμη λίγο και θα πάει γύρω στο 7-8%. Το οποίο είναι πολύ μεγάλο. Κι επηρεάζει περισσότερο τους νέους και τα άτομα της μεγάλης ηλικίας (50 και άνω) που χάνουν τις δουλειές τους. Είναι δυο κατηγορίες πολιτών της κοινωνίας που πρέπει να προσέξουμε πάρα πολύ γιατί δημιουργούνται κοινωνικά προβλήματα. Όταν οι ξένοι μας λένε ‘μπράβο σας πήγατε πολύ καλά’ πρέπει να διερωτηθούμε κι εμείς τι είναι αυτό που ενδιαφέρει τους ξένους; Το Eurogroup και η Τρόικα τους ενδιαφέρει να πάρουν τα λεφτά τους πίσω. Οπότε κοιτάζουν εκείνους τους δείκτες, τα δημοσιονομικά –αν έχουμε πλεόνασμα-, για να αποπληρώνουμε το δάνειο. Γι΄ αυτό μέχρι να αποπληρώσουμε το 75% του δανείου μας θα έρχονται κάθε έξι μήνες. Θα κάνουν αξιολογήσεις, αλλά δεν θα είναι προστακτικοί με την έννοια κάντε το αυτό ή εκείνο, διαφορετικά… Λένε για το ΓεΣΥ, τη μεταρρύθμιση, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Να αναφέρω εδώ ότι βλέπουν ότι το ΓεΣΥ ίσως να εμπεριέχει κάποιο κίνδυνο για τα δημοσιονομικά. Γιατί αύριο αν το ΓεΣΥ από 1 δις στοιχίσει 1,5 δις θα έχουμε πρόβλημα να αποπληρώνουμε το χρέος μας στην Τρόικα. Κι αυτό τους ενδιαφέρει. Το ίδιο και τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Αν δεν μπορεί να πληρώσει ο κόσμος και η κυβέρνηση έλθει και ιδρύσει μια δημόσια εταιρεία η οποία να αναλάβει αυτά τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια που θα κοστίζουν δισεκατομμύρια, τότε από πού θα τα βρούμε. Από τα έσοδα της κυβέρνησης, που σημαίνει ότι δεν θα έχουμε λεφτά να πληρώνουμε το δάνειο. Επίσης τους ενδιαφέρει η μεταρρύθμιση ώστε ο δημόσιος τομέας να σταματήσει να είναι εμπόδιο ή να είναι μεγάλο κόστος και να αναπτυχθεί η οικονομία για να υπάρχουν περισσότερα φορολογικά έσοδα του κράτους για να μπορεί να αποπληρώσει το δάνειο. Εμείς πρέπει να σκεφτούμε τι πρέπει να κάνουμε για να κτίσουμε μια βιώσιμη οικονομία που να είναι ανταγωνιστική, που να είναι ευημερούσα όχι μόνο τα επόμενα λίγα χρόνια, αλλά επ΄ αόριστον». Σκοπός καλύτερα θεμέλια της οικονομίας -Βλέπετε ότι αν συνεχιστούν οι ρυθμοί ανάπτυξης που έχουμε, θα μπει η Κύπρος στην επενδυτική βαθμίδα; «Ναι, νομίζω ότι θα μπούμε. Μετά την τελευταία επίσκεψη της Τρόικα που θα δώσει θετική αξιολόγηση, πιστεύω ότι θα πάρουμε κι από άλλους οίκους αναβάθμιση. Υπολειπόμαστε ακόμη δυο βαθμίδες για να περάσουμε από τα «ψηλής ποιότητας σκουπίδια» που είμαστε τώρα σε επενδυτική βαθμίδα. Αυτό θα γίνει, αλλά δεν μπορεί να μας ικανοποιεί απλώς η επιστροφή, η ανάκαμψη εκεί που είμαστε προηγουμένως. Η απλή ανάκαμψη δεν μπορεί να είναι ο απώτερος σκοπός. Σκοπός πρέπει να είναι πώς θα βάλουμε καλύτερα θεμέλια στην οικονομία μας. Όχι να δημιουργήσουμε φούσκες, ή υπερδανεισμό, ή παραφουσκωμένους μισθούς και υπερτροφικό δημόσιο τομέα. Γιατί τότε θα έχουμε τα ίδια και θα χάσουμε πολύ γρήγορα ό,τι καταφέραμε ως τώρα». Αν χάσουμε τον χαμηλό εταιρικό φόρο; -Τι πρέπει να προσέξουμε; «Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί γιατί κινδυνεύουμε να χάσουμε το χαμηλό εταιρικό φόρο. Πιέζει η ΕΕ και ορισμένες χώρες ειδικά-Γερμανία Αυστρία- να επιβληθεί ο ίδιος εταιρικός φόρος σε όλες τις χώρες. Ο χαμηλός εταιρικός φόρος της Κύπρου που είναι 12%, είναι συγκριτικό πλεονέκτημα. Οι άλλοι έχουν 25-30%. Αν μας υποχρεώσουν να πάμε στο 20-25% το χάσαμε αυτό το πλεονέκτημα. Πρέπει να εκμεταλλευτούμε τα πλεονεκτήματα μας ως χώρα, τον ήλιο, το κλίμα, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τη γεωγραφική μας θέση, την ιστορία μας, τον τουρισμό. Αλλά πέραν αυτών, πρέπει να σκεφτούμε και τι άλλα πράγματα μπορεί να κάνουμε. Να μειώσουμε τη γραφειοκρατία, να κάνουμε τη δημόσια υπηρεσία πιο ευέλικτη, να εφαρμόσουμε περισσότερη τεχνολογία , να προωθήσουμε άλλες μορφές τουρισμού, όπως ιατρικό, εκπαιδευτικό, συνεδριακό κλπ. Πρέπει να κάνουμε διαρθρωτικές αλλαγές, έτσι ώστε να κτίσουμε μια πιο βιώσιμη οικονομία.»..
0 Comments
Leave a Reply. |
APXEIO
February 2024
Click to set custom HTML
Click to set custom HTML
|