ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ Έζησε από κοντά τα γεγονότα που ακολούθησαν την υποβολή εκ μέρους του Μακαρίου των 13 σημείων για αλλαγή του συντάγματος (στις 30 Νοεμβρίου 1963) που ήταν η αρχή της κρίσης στο κυπριακό ζήτημα και καταθέτει την προσωπική του μαρτυρία. Ο Χριστόδουλος Χριστοδούλου, δικηγόρος από την κατεχόμενη Περιστερονοπηγή, ήταν εξ απορρήτων του Στρατηγού Γεώργιου Γρίβα Διγενή όταν ήλθε το 1964 ως διοικητής της ΑΣΔΑΚ. Σαν στρατιώτης υπηρετούσε τη θητεία του και επιλέχθηκε γραφέας και δακτυλογράφος του Αρχηγού.
Στην μαρτυρία που ακολουθεί καταθέτει το πώς ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος εξόργισε τόσο τον Διγενή, όσο και τον τότε πρωθυπουργό της Ελλάδας Γεώργιο Παπανδρέου με τις αποφάσεις και ενέργειες του. Αλλά και το πώς οδηγούσε σε ανατροπή των σχεδίων είτε της ελληνικής κυβέρνησης, είτε του σχεδίου Άτσεσον 2 που οδηγούσαν σε ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Αποκαλύπτει ότι ο Διγενής του υπαγόρευσε επιστολή με την οποία απαντώντας στην Ελληνική κυβέρνηση απέρριπτε μεν το σχέδιο Άτσεσον, αλλά πρότεινε αντί της βάσης στην Καρπασία να δοθεί η βάση της Δεκέλειας των Άγγλων, όχι στην Τουρκία, αλλά στο ΝΑΤΟ. Κάτι που οι Αμερικάνοι είχαν σιωπηρώς αποδεχθεί, αλλά ο Μακάριος με τους Ανδρέα Παπανδρέου και Λυσσαρίδη εναντιώθηκαν… -Πώς και πότε πήγατε κοντά στο Γεώργιο Γρίβα Διγενή; «Τον Οκτώβριο του 1964 μετά τη βασική εκπαίδευση μου στο στρατό, ο Αρχηγός Διγενής ζήτησε να έχει να έχει ένα έμπιστο από τον Παπαφώτη κι από ένα ξάδελφο μου, ονόματι Ανδρέα Κυπριανού ο οποίος ήταν γνωστός αντι-Ζυριχικός. Και οι δυο έβγαζαν τότε την εφημερίδα «Πατρίδα». Ζήτησε λοιπόν ο Διγενής έναν έμπιστο στρατιώτη ο οποίος θα είναι στο 2ο Γραφείο ΑΣΔΑΚ και θα έχει καθήκοντα γραφέα και δακτυλογράφου των προσωπικών απόρρητων του Αρχηγού». -Ο Διγενής μόλις είχε έρθει στην Κύπρο; «Ο Διγενής είχε έλθει τον Ιούνιο του 1964. Εγώ είχα κληθεί στην Ε.Φ. στις τρεις πρώτες σειρές, 1943, ΄44 και ΄45». -Σκοπός του Διγενή ποιος ήταν; «Να ηγηθεί όλων των ενόπλων δυνάμεων, όχι μόνο της Ε.Φ. αλλά και της ΕΛΔΥΚ, καθώς και των δυνάμεων της Μεραρχίας την οποία θα έστελλε η Ελλάδα. Η άφιξη της συμφωνήθηκε στο Καστρί τον Μάρτιο του 1964 μετά την υποβολή των 13 σημείων από τον Μακάριο στις 30 Νοεμβρίου. Ο Μακάριος είχε υποβάλει τα 13 σημεία στους Τ/κ γιατί είχε δεχθεί σκληρή αντιπολίτευση από τον Θεμιστοκλή Δέρβη, τον Δήμαρχο και από μερίδα αγωνιστών της ΕΟΚΑ. Εδώ να σημειώσω ότι μοιράστηκαν οι αγωνιστές. Δημιουργήθηκαν η Ένωση Αγωνιστών Λευκωσίας και τον ΠΣΑ, Παγκύπριος Σύνδεσμος Αγωνιστών. Ο ΠΣΑ αντιτάχθηκε στον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο και τις συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου οι οποίες θεωρούνταν, και τις θεωρώ ακόμη και τώρα εγώ, προδοτικές. Όταν ο Μακάριος υπέβαλε τα 13 σημεία στην Ελλάδα δεν υπήρχε σταθερή κυβέρνηση. Υπήρχαν υπηρεσιακές κυβερνήσεις, οι οποίες άλλαζαν κάθε 40 μέρες. Τότε, εκείνη την περίοδο ήταν οι κυβερνήσεις Παρασκευοπούλου και Πιπινέλη. Ο Διγενής, όπως είχα πληροφορηθεί ήταν έξαλλος με την κίνηση Μακαρίου, ενώ επικρατούσε οργή και στις τάξεις των αξιωματικών του στρατού, οι οποίοι επιλέγησαν από την κυβέρνηση Γεώργιου Παπανδρέου να έλθουν με τη Μεραρχία». -Γιατί ήταν όλοι έξαλλοι με τον Μακάριο; «Γιατί όπως έλεγε ο ίδιος ο Αρχηγός, αλλά και ο υπασπιστής του Τριανταφύλλου, στο Καστρί, παρουσία Μακαρίου και Διγενή, είχε συμφωνηθεί να έλθει ο Γρίβας στην Κύπρο και να οργανώσει την κάθοδο της Μεραρχίας κρυφά. Θα έβγαζαν ταυτότητες ως Κύπριους στους στρατιώτες. Πράγματι άρχισαν οι προεργασίες για την άφιξη της Μεραρχίας. Ο Μακάριος, όπως είχε πληροφορηθεί ο Διγενής, εκμυστηρεύτηκε ότι μετάνιωσε που έδωσε τη συγκατάθεση του να έλθει η Μεραρχία. Για μένα αυτό κρύβει δάκτυλο των Εγγλέζων, όπως ήταν και Αγγλικός δάκτυλος πίσω από τα 13 σημεία, η υποβολή των οποίων πυροδότησε την κρίση». -Οι σχέσεις του Γεώργιου Παπανδρέου με το Μακάριο ποιες ήταν; « Ο Γ. Παπανδρέου ήταν εξ αρχής ενάντια των συμφωνιών της Ζυρίχης και είχε ασκήσει αυστηρά κριτική. Όμως, προσπαθούσε να έχει μια καλή σχέση με την κυπριακή κυβέρνηση, αφού έγινε ό,τι έγινε. Όπως πληροφορήθηκα, τον Μάρτιο του 1964, μετά την υποβολή των 13 σημείων από το Μακάριο, είχε εκνευριστεί κι είχε γίνει έξαλλος. Γιατί μετά απ΄ αυτό είχε προκληθεί η τουρκική ανταρσία με τα Χριστούγεννα του ΄63 και το ΄ 64 με τη Μανσούρα και την Τηλλυρία. Κάλεσε τον Μάρτιο του ΄64 σύσκεψη στο Καστρί με θέμα την προστασία της Κύπρου, την αντιμετώπιση της τουρκικής ανταρσίας αλλά και για να απεγκλωβιστεί το νησί από τα κακά της συμφωνίας Ζυρίχης. Εκεί, ακουγόταν στη γύρω περιοχή από τις φωνές ο «Γέρος» της Δημοκρατίας γιατί ο Μακάριος να προβεί στην υποβολή των 13 σημείων με την υπόδειξη των Άγγλων χωρίς προσυνεννόηση και ενημέρωση της ελληνικής κυβέρνησης. ‘Από τη στιγμή που ήξερες Μακαριότατε ότι εγώ ήμουν ενάντια στις συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου και ήξερες ότι ήθελα οπωσδήποτε να ανατρέψουμε αυτές τις συμφωνίες, γιατί πήγες και τα έκανες όλα μόνος σου;’, ρώτησε τον Μακάριο ο Γ. Παπανδρέου. Μάλιστα, στη συνέχεια, ανέφερε στον Μακάριο: ‘Καλά, το έκανες που το έκανες, γιατί δεν φρόντισες προηγουμένως να πάρεις τον Άγιο Ιλαρίωνα για να μην τον πάρουν οι Τούρκοι’; Ο Άγιος Ιλαρίωνας, πρέπει να πούμε ότι είναι το καλύτερο στρατηγικό σημείο στον Πενταδάκτυλο. Ο Μακάριος, όπως είχα πληροφορηθεί, δεν είπε λέξη. Ήταν παρόντες ο Κληρίδης, ο Σπ.Κυπριανού, ο Γιωρκάτζιης, ο Διγενής, ο ΥΠΕΞ της Ελλάδας Κωστόπουλος, και ο Υπουργός Άμυνας Γαρουφαλιάς. Στη σύσκεψη συμφωνήθηκε να μην προβαίνουμε σε εχθρικές ενέργειες προς τους Τ/κ διότι τότε επικρατούσε στη διεθνή κοινή γνώμη το “poor Turkish” (καημένοι Τουρκοκύπριοι) καθώς διαδιδόταν ότι εμείς τους κυνηγούσαμε, τους σκοτώναμε κ.α. Συμφωνήθηκε να μην υπάρχει αντίδραση μέχρις ότου έλθει ολόκληρη η Μεραρχία. Κι όταν φτάσει η Μεραρχία να κηρυχθεί η Ένωση. Σημειώστε ότι κατά συγκυρία τότε Πρόεδρος στις ΗΠΑ, μετά τη δολοφονία Κένεντι, ήταν ο Λίντον Τζόνσον, γνωστός φιλέλληνας. Με τους συνεργάτες του, ανάμεσα τους και ο Άτσεσον, προσπαθούσαν να δώσουν την Κύπρο στην Ελλάδα με κάποια μικρά ανταλλάγματα στην Τουρκία για να την εξευμενίσουν και να άρουν μια αδικία που έγινε στην Κύπρο. Κάθε φορά που έδιναν ένα σχέδιο και δεν το αποδεχόμασταν, μας έδιναν καλύτερο. Το πρώτο σχέδιο που έδωσαν ήταν η καντονοποίηση, το οποίο απέρριψε πρώτος ο Διγενής το 1964. Μετά ήλθε το σχέδιο Άτσεσον Νο2. Το οποίο προνοούσε να δοθεί μια βάση στην Τουρκία στην Καρπασία επί μισθώσει για 50 χρόνια. Ο Υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας, Κωστόπουλος, το απέρριψε. Το ίδιο έκανε και ο Γαρουφαλιάς. Ο Γ. Παπανδρέου το δέχθηκε καταρχάς για συζήτηση. Ούτε το απέρριψε, ούτε το αποδέχθηκε όπως ήταν. Αφού είδε ότι οι Υπουργοί του το απέρριψαν, ζήτησε από τον Κωστόπουλο να στείλει επιστολή στον Αρχηγό Διγενή και να ζητά την άποψη του. Πράγματι στάλθηκε η επιστολή. Τότε ο Αρχηγός έγραψε απαντητική επιστολή και μου την έδωσε και την δακτυλογράφησα. Μάλιστα έβγαλε έξω από το γραφείο του τον Επιτελάρχη Καρύδα και με έβαλε εκεί για να κτυπήσω την επιστολή. Η οποία έλεγε τα εξής (την θυμάμαι απ΄ έξω): ‘Εξοχότατε. Ο Μακάριος με πολύ εύκολο τρόπο και χωρίς καμιά πίεση δέχθηκε να παραχωρήσει βάσεις στους Άγγλους συνολικής εκτάσεως 999 τετραγωνικών μιλίων που εκτείνονται από Πάφο μέχρι τον Άγιο Νικόλαο Αμμοχώστου με αποτέλεσμα ολόκληρος η νότιος ακτογραμμή να ελέγχεται από τους Άγγλους. Εάν δεχθούμε να παραχωρηθεί βάσις στην Καρπασία έστω και επί μισθώσει για 50 χρόνια, λόγω της φύσεως του εδάφους και της γεωγραφικής θέσεως της Καρπασίας, θα έχει σαν αποτέλεσμα να ελέγχει η Τουρκία την ανατολική και βόρεια ακτή. Τι απομένει να ελέγχει η Ελλάς; Το απορρίπτω αναφανδόν. Θα ήταν απείρως καλύτερα εάν οι Άγγλοι, οι οποίοι κόπτονται ότι δέχονται λύση ενώσεως –εδώ να πω ότι γίνονταν ελλαδοτουρκικοί διάλογοι- να παραχωρούσαν τη βάση Δεκελείας (κι όταν ρώτησα εγώ το Διγενή αργότερα γιατί στη Δεκέλεια, μου είπε ‘για να έχουμε μάτια ορέ κι εκεί’) όχι στην Τουρκία, αλλά στο ΝΑΤΟ κι επί μισθώσει για 16 χρόνια’». -Πώς ο Μακάριος ενεργούσε για να ματαιώσει τα σχέδια της Ένωσης που είχε καταρτίσει η ελληνική κυβέρνηση; «Όταν ο Μακάριος άρχισε να μετανιώνει που έδωσε τη συγκατάθεση του να έλθει η Μεραρχία με πιέσεις των Άγγλων, των οποίων για κάποιος λόγους ήταν υποχείριο, δημιούργησε, μαζί με το Γιωρκάτζιη, τα γεγονότα της Μανσούρας. Σκοπός τους ήταν να «τουμπάρουν» τα όσα συμφωνήθηκαν στο Καστρί, να μην έλθει η Μεραρχία και να μην γίνει η ένωση. Γι΄ αυτό έγιναν πάλι έξαλλοι όλοι και ιδιαίτερα ο Γεώργιος Παπανδρέου του οποίου είναι γνωστή η φράση του όταν άρχισαν οι μάχες της Τηλλυρίας τον Αύγουστο του ΄64 μιλώντας στην τηλεόραση «Μακαριότατε, άλλα συμφωνούμε εν Αθήναις και άλλα πράττετε εν Λευκωσία». -Η Μεραρχία δεν είχε προλάβει να έλθει στα γεγονότα της Τηλλυρίας; «Άρχισε να έρχεται, αλλά δεν ολοκληρώθηκε. Τότε, ο Διγενής μετά τη δημόσια δήλωση οργής του Παπανδρέου με τον Μακάριο, έδωσε παραίτηση από διοικητής της ΑΣΔΑΚ. Εγώ δεν ήμουν εκεί τότε, αλλά το έμαθα αργότερα. Τότε, ο ίδιος ο Πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου τον πήρε τηλέφωνο και του είπε: ‘Προς Θεού στρατηγέ, προς Θεού καπιτάν Γιώργη, μείνε στη θέση σου κι άστον ‘τράγο’ να κουρεύεται. Πήγαινε να κάνεις, όπως ξέρεις το καθήκον σου. Ο Διγενής άκουσε τον Παπανδρέου και παρόλο που ήταν κι αυτός εκνευρισμένος με το Μακάριο, πήγε στη Μανσούρα. Ο ίδιος είδε ότι δεν είχαν πείρα οι στρατιώτες, αφού μόλις είχαν συμπληρώσει τη βασική εκπαίδευση. Ηγήθηκε της προσπάθειας και μάλιστα ήθελε να πάρει και τα Κόκκινα, αφού ήταν το σημείο σύνδεσης των Τ/κ με την Τουρκία. Δυστυχώς όμως τον πρόλαβε η κατάπαυση του πυρός». -Η στροφή του Μακαρίου από την ένωση σε ανεξαρτησία, έγινε πολύ πιο νωρίς απ΄ ότι δημόσια δήλωσε … «Δυστυχώς ο Μακάριος, ο οποίος όπως προανέφερα ήταν υποχείριο των Άγγλων για κάποιους λόγους, δεν ήθελε την ένωση και την πολεμούσε. Ακόμη και η εξορία του Μακάριου από τους Άγγλους ήταν προβοκάτσια-πιστεύω- κι όπως μου είπε ο ίδιος ο Μητροπολίτης Κυπριανός εκεί στις Σεϋχέλλες ήταν ένα ειδυλλιακό μέρος, μια εξοχή και υπήρχαν μόνο επιτηρητές. Ο Μακάριος απολάμβανε τη θάλασσα και οι άλλοι εξόριστοι ήταν στο δωμάτιο και προσεύχονταν για την Κύπρο. Φαίνεται πως για να φανεί στα μάτια των έξω ότι ήταν εξορία, πήραν και τον Κυπριανό, τον Πολύκαρπο Ιωαννίδη και τον Παπάσταυρο. Αλλά στην ουσία ήταν σχέδιο για να ξεπεράσει ο Μακάριος σε δόξα το Διγενή και να μπορεί να επιβάλει πιο εύκολα τη λύση στον ελληνικό κυπριακό λαό. Για τους λόγους της εξάρτησης του Μακάριου από τους Άγγλους αναφέρονται πολλά στο βιβλίο «THE FRIENDS» του Nigel West». -Ο ρόλος του ΑΚΕΛ τότε ποιος ήταν; «Ο Μακάριος βρήκε από ένα στάδιο και μετά τη στήριξη του ΑΚΕΛ, το οποίο ενεργούσε καθαρά με βάση της γραμμής της Σοβιετικής Ένωσης. Και ακόμη και σήμερα κάνουν λάθη προσπαθώντας να δικαιολογήσουν τα παλιά. Για τους δικούς της λόγους η Σοβ. Ένωση δεν ήθελε ένωση και το ΑΚΕΛ ακολουθούσε αυτή τη γραμμή. Να υπενθυμίσω ότι τον Οκτώβρη του 1964 η Σοβ. Ένωση με τον Γκρομίκο πρώτη έριξε το σύνθημα της ομοσπονδίας. Το ΑΚΕΛ, αλλά και άλλοι έπαιξαν ρόλο στην ανατροπή των σχεδίων που προέβλεπαν την ένωση. Ο Γεώργιος Παπανδρέου κάλεσε πλατιά σύσκεψη για να κάνει ενημέρωση για το σχέδιο Άτσεσον 2, μετά που έλαβε και την απαντητική επιστολή του Διγενή. Στο μεταξύ είχε ενημερώσει τους Αμερικανούς για την απόρριψη του και την ιδέα για να δοθεί η βάση στη Δεκέλεια στο ΝΑΤΟ στα πλαίσια του σχεδίου. Και οι Αμερικάνοι έδειχναν κατανόηση και κατά κάποιο τρόπο δέχθηκαν σιωπηρώς την θέση αυτή. Μετά την ενημέρωση στη σύσκεψη υπό τον «Γέρο», στην οποία ήταν παρόν και ο γιος του, Ανδρέας Παπανδρέου, όπου αναφέρθηκε και η θέση του Διγενή στην οποία δεν ήταν αρνητική η Αμερική, άρχισε την επόμενη μέρα η αντίδραση από τον Ανδρέα Παπανδρέου. Ο οποίος είχε μανία να βγάλει την Ελλάδα από το ΝΑΤΟ. Ήλθε την επόμενη μέρα στην Κύπρο, ενημέρωσε το Μακάριο, τον φίλο του Λυσσαρίδη και ξεκίνησαν εκδηλώσεις διαμαρτυρίας με συνθήματα ‘Όχι στο ΝΑΤΟ’, ‘ΝΑΤΟ, Σία, προδοσία’ και τα γνωστά. Και ήταν τότε που ο Γεώργιος Παπανδρέου βγήκε στην τηλεόραση και με διάγγελμα είπε το γνωστό ‘μου προσφέρουν μια πολυκατοικία και μου λένε να νοικιάσω το ρετιρέ για 16 χρόνια χωρίς να σπάσει η μύτη. Δύναμαι να μην το αποδεχθώ’; Δυστυχώς, ο Διγενής είχε να κάνει με πεμπτοφαλαγγίτες του ΑΚΕΛ που υπάκουσαν στα κελεύσματα της Σ. Ένωσης και το Μακάριο, τον οποίο είχαν υποχείριο οι Άγγλοι. Με αυτούς πώς μπορούσε να γίνει η ένωση»; Σ.Σ. Για τα όσα που ακολούθησαν, τη σύλληψη Ντενκτάς και τα γεγονότα της Κοφίνου που είχαν σαν αποτέλεσμα τη φυγή της Μεραρχίας όπως τα έζησε ο κ. Χριστοδούλου, θα αναφερθούμε σε άλλη έκδοση.
1 Comment
ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ Ο Ερντογάν δεν είναι διατεθειμένος να υποστεί οποιαδήποτε αποδυνάμωση της εξουσίας του στο βωμό του εξευρωπαϊσμού και εκδημοκρατισμού της χώρας. Τούτο τονίζει σε συνέντευξη του στη Freepress Η ΜΑΧΗ ο Δρ. Δρ. Ζήνωνας Τζιάρρας, Μεταδιδακτορικός Ερευνητής στο Τμήμα Κοινωνικών & Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κύπρου. Γι΄ αυτό, προσθέτει, η σχέση Τουρκίας-ΕΕ θα παραμείνει ευκαιριακή στους τομείς αμοιβαίων συμφερόντων. Όσον αφορά την ετοιμότητα της Άγκυρας να συζητήσει με την Αθήνα το θέμα της ασφάλειας πριν ένα νέο γύρο συνομιλιών στο Κυπριακό ο κ. Τζιάρρας ανέφερε ότι ίσως επιδιώξει μια αλλαγή στο περιεχόμενο της διαπραγμάτευσης προς μια πιο συνομοσπονδιακή βάση ενώ ενδεχομένως να προσπαθήσει την πακετοποίηση του Κυπριακού με άλλα ζητήματα των ελληνοτουρκικών σχέσεων. ΤΗΣ ΜΑΙΡΗΣ ΠΙΕΡΙΔΟΥ Ο Σάββας Σάββα είναι ένας μουσικοσυνθέτης με άριστες προδιαγραφές. Έχει δώσει πολλά στ νησί μας, αλλά και στο εξωτερικό, βραβεύτηκε, διακρίθηκε, του δόθηκαν ευκαιρίες, αλλά αυτός εδώ, στον δικό του τόπο, στη δική του πατρίδα. Η συνεργασία του με κορυφαίους μουσικούς, του έδωσε πολλές ευκαιρίες. Πολλές οι συναυλίες που δίνει εδώ και στο εξωτερικό. Είναι, όμως, ένα πολύ απλός και ταπεινός άνθρωπος, δοσμένος στην Τέχνη που αγάπησε. Από τα επτά του χρόνια αρχίζει να αυτοσχεδιάζει στο πιάνο. Γράφει μουσική για θεατρικά έργα, ντοκιμαντέρ, κινηματογραφικές ταινίες κ.α. Ο ίδιος ο Σάββας Σάββα μας μιλά για τις δραστηριότητες του, σε συνέντευξη που μας παραχώρησε. |
APXEIO
February 2024
Click to set custom HTML
Click to set custom HTML
|