ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ Ο Ερντογάν δεν είναι διατεθειμένος να υποστεί οποιαδήποτε αποδυνάμωση της εξουσίας του στο βωμό του εξευρωπαϊσμού και εκδημοκρατισμού της χώρας. Τούτο τονίζει σε συνέντευξη του στη Freepress Η ΜΑΧΗ ο Δρ. Δρ. Ζήνωνας Τζιάρρας, Μεταδιδακτορικός Ερευνητής στο Τμήμα Κοινωνικών & Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κύπρου. Γι΄ αυτό, προσθέτει, η σχέση Τουρκίας-ΕΕ θα παραμείνει ευκαιριακή στους τομείς αμοιβαίων συμφερόντων. Όσον αφορά την ετοιμότητα της Άγκυρας να συζητήσει με την Αθήνα το θέμα της ασφάλειας πριν ένα νέο γύρο συνομιλιών στο Κυπριακό ο κ. Τζιάρρας ανέφερε ότι ίσως επιδιώξει μια αλλαγή στο περιεχόμενο της διαπραγμάτευσης προς μια πιο συνομοσπονδιακή βάση ενώ ενδεχομένως να προσπαθήσει την πακετοποίηση του Κυπριακού με άλλα ζητήματα των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Για την πρόθεση της Τουρκίας να κάνει γεωτρήσεις στην Κυπριακή ΑΟΖ, τόνισε ότι δεν αποτελούν απλώς κίνηση αντιπερισπασμού αλλά και δημιουργία νέων δεδομένων ή «τετελεσμένων». Αναφερόμενος ο κ. Τζιάρρας στα κινήματα για ανεξαρτησία, τόσο του Ιρακινού Κουρδιστάν, όσο και άλλων περιοχών υπογράμμισε ότι πάσχουν από έλλειψη νομιμοποίησης, και όχι απαραίτητα νομιμότητας, τουλάχιστον στα μάτια των απ’ έξω.
-Οι Κούρδοι του Ιράκ ψήφισαν ανεξαρτησία αλλά δεν φαίνεται να τους βγήκε η απόφαση αυτή σε καλό καθώς έχασαν περιοχές, ανάμεσα τους και το πλούσιο σε πετρέλαιο Κιρκούκ. Τι πήγε λάθος πιστεύετε; Φαίνεται ότι οι μικροπολιτικές σκοπιμότητες, οι προσωπικές φιλοδοξίες και κακές εκτιμήσεις του Κούρδου ηγέτη, Μασούντ Μπαρζανί, υπέσκαψαν ακόμα μια φορά τις προσπάθειες των Κούρδων του Ιράκ για ένα ανεξάρτητο μέλλον. Ταυτόχρονα, έγινε εμφανές ότι δεν προηγήθηκε σωστή διπλωματική προεργασία ούτως ώστε το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος να αποκτήσει διεθνή νομιμοποίηση. Αντιθέτως, ο Μπαρζανί έφερε περίπου τη διεθνή κοινότητα προ συγκεκριμένων τετελεσμένων που, όπως αποδείχθηκε, δεν ήταν έτοιμη να διαχειριστεί. Τέλος, η ρητορική Μπαρζανί και η ασυνέχεια των λόγων του, που από τη μια απέκλειε την ανεξαρτητοποίηση προωθώντας τον πολιτικό διάλογο με τη Βαγδάτη αλλά από την άλλη δημιουργούσε προσδοκίες για απόσχιση σε δύο χρόνια, δεν κατεύνασαν τους φόβους του Ιράκ και των γύρω χωρών με αποτέλεσμα να αντιδράσουν και να ακυρώσουν – προς το παρόν – τις κουρδικές επιδιώξεις. -Ο κόσμος δεν φαίνεται να ευνοεί τα αυτονομιστικά κινήματα, αν λάβουμε υπόψη και το πώς αντιμετώπισε την απόφαση των Καταλανών για ανεξαρτησία. Το κενό ισχύος και η αυξανόμενη αποκέντρωση του διεθνούς συστήματος, σε συνάρτηση με παράγοντες όπως η εξέλιξη της τεχνολογίας και οι δυναμικές της παγκοσμιοποίησης, εντείνουν τις τάσεις αυτονόμησης σε διάφορα μέρη του κόσμου. Παρ’ όλα αυτά, πολλά από αυτά τα κινήματα δεν εμπίπτουν σε κάποιο αντιαποικιακό αγώνα, που θα νομιμοποιούσε τις προσπάθειές τους, αλλά φαίνεται να οδηγούνται από εγωιστικά κίνητρα ανταγωνισμού και αυτοβοήθειας αλλά και από ένα επιπόλαιο λαϊκισμό και εθνικισμό. Για αυτούς ακριβώς τους λόγους, που μόνο αστάθεια και ανασφάλεια μπορούν να φέρουν, τα κινήματα αυτά πάσχουν από έλλειψη νομιμοποίησης, και όχι απαραίτητα νομιμότητας, τουλάχιστον στα μάτια των απ’ έξω. -Οι ΗΠΑ στήριξαν τους Κούρδους του Ιράκ ενισχύοντας τους στη μάχη κατά του ISIS, αλλά τους άφησαν μόνους την κρίσιμη ώρα. Ποιοι είναι οι λόγοι κατά την άποψη σας; Όπως στο παρελθόν, έτσι και σήμερα, οι μεγάλες αλλά και περιφερειακές δυνάμεις χρησιμοποιούν τους Κούρδους εργαλειακά για να εξισορροπήσουν κινδύνους και δρώντες που αποτελούν απειλή για τα δικά τους συμφέροντα. Οι Κούρδοι του Ιράκ έχουν υπάρξει κατά κανόνα φιλοδυτικοί και, στην αδυναμία του ιρακινού στρατού να ανταποκριθεί στην προέλαση του ISIS, αναδύθηκαν σαν πολύτιμοι εταίροι της Δύσης. Εντούτοις, φαίνεται ότι οι Αμερικανοί δεν εκτίμησαν το γεγονός ότι, ενώ υπάρχουν ακόμα ανοιχτά μέτωπα με το ISIS και τον συριακό πόλεμο, οι Κούρδοι προσπάθησαν να κεφαλαιοποιήσουν το ρόλο τους στην καταπολέμηση του ISIS για να προωθήσουν τη δική τους ατζέντα, αγνοώντας τις σοβαρότατες επιπτώσεις για τη σταθερότητα ολόκληρης της περιοχής. Μέχρι να κλείσουν τα σημαντικότερα ζητήματα, η περιφερειακή σταθερότητα είναι μη διαπραγματεύσιμη από τους βασικούς δρώντες και επιδιώκεται σχεδόν από όλους. -Η Ρωσία φαίνεται να βγαίνει κερδισμένη από τις γεωπολιτικές εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, σε αντίθεση με τις ΗΠΑ. Είναι σωστή αυτή η άποψη που υπάρχει και πώς βλέπετε να εξελίσσετε ο ρόλος των δυο αυτών μεγάλων δυνάμεων στην περιοχή; Αν και οι ΗΠΑ δεν έχουν παίξει ακόμα το τελευταίο τους χαρτί, είναι γεγονός ότι, ιδιαίτερα από το 2015 και μετά, η Ρωσία έχει επιστρέψει δυναμικά στη Μέση Ανατολή με στόχο να αναμετρηθεί επί ίσοις όροις τόσο με τις ΗΠΑ όσο και με άλλους παίκτες για τη διαμόρφωση των σφαιρών επιρροής στην περιοχή και όχι μόνο. Τα ρωσικά ανοίγματα για παράδειγμα σε Συρία, Ιρακινό Κουρδιστάν, Ιράκ (μέσω και του Ιράν), Ισραήλ, Σαουδική Αραβία και Αίγυπτο της δίνουν αν όχι το προβάδισμα έναντι των ΗΠΑ, τότε ένα χώρο με πολλές ευκαιρίες – πολιτικά, στρατιωτικά, οικονομικά και ενεργειακά. Η εξέλιξη αυτού του ρωσικού ρόλου θα εξαρτηθεί από το πώς οι ΗΠΑ θα αντιδράσουν μεσοπρόθεσμα το πως η Κίνα θα προσπαθήσει να ενισχύσει την παρουσία της στην ευρύτερη περιοχή και το ποιο θα είναι το αποτέλεσμα στις εντάσεις της Συρίας, του Ιράκ και της Ουκρανίας. -Η Συρία με τη λήξη του πολέμου θα είναι όπως πριν πιστεύετε; Με βάση τα μέχρι στιγμής δεδομένα, η Συρία δύσκολα θα επιστρέψει στο προπολεμικό της πολιτικό καθεστώς. Αυτό προκύπτει τόσο από το γεγονός ότι υφίστανται ακόμα στη συριακή επικράτεια ζώνες οι οποίες ελέγχονται από διάφορους δρώντες με ετερόκλιτα συμφέροντα, όπως η Τουρκία, η ισλαμιστική ένοπλη αντιπολίτευση (π.χ. Αλ Κάιντα), οι Κούρδοι κ.α., αλλά και από την άρνηση σημαντικών παικτών, όπως οι ΗΠΑ, να αποδεχτούν οποιοδήποτε ρόλο για το Σύρο προέδρο Μπασάρ αλ Άσαντ στη μεταπολεμική Συρία. Η λογική εξέλιξη αυτής είναι μια κάποια διάσπαση της Συρίας, ενδεχομένως στα πρότυπα του Ιράκ μετά το 2003, υπό τύπο ομοσπονδίας ή συνομοσπονδίας. Ωστόσο, ο συριακός πόλεμος μας έχει συνηθίσει σε ανατροπές και, με δεδομένο ότι ακόμα δεν φάνηκε «το φως στην άκρη του τούνελ της σύγκρουσης», στρατιωτικές και πολιτικές ισορροπίες μπορεί να μεταβληθούν και να έχουν κατ’ επέκταση αντίκτυπο στη διαμόρφωση του γεωπολιτικού χάρτη της Συρίας. Τέτοιες μεταβολές μπορεί να σχετίζονται με τις επιχειρήσεις της Τουρκίας (ίσως και του Ιράν και της Συρίας) κατά των Κούρδων και με την προσπάθεια καταπολέμησης των διάφορων τζιχαντιστικών οργανώσεων. -Πέτυχε τους στρατηγικούς της στόχους η Τουρκία; Θα λέγατε ότι ξεμπερδεύει με τους Κούρδους στα νότια σύνορά της; Είναι νωρίς ακόμα για να αξιολογήσουμε συνολικά την κουρδική στρατηγική της Τουρκίας. Προς το παρόν είναι επιτυχημένη από την άποψη ότι κατάφερε να παρεμβληθεί στρατιωτικά μεταξύ των κουρδικών καντονιών Αφρίν και Κομπανί ανακόπτοντας έτσι τη σύνδεσή τους και τον πλήρη κουρδικό έλεγχο επί του Ευφράτη ποταμού εντός της Συρίας. Παράλληλα η Τουρκία έχει εισχωρήσει και στο Ίντλιμπ (δυτικά του Αφρίν), κάτι που προμηνύει ότι θα προσπαθήσει να το περικυκλώσει. Ακόμα και αν η Τουρκία τα καταφέρει το Κουρδικό δεν τελειώνει εδώ ενώ η πλήρης απομάκρυνση των Κούρδων από τη βόρεια Συρία είναι κάτι πολύ δύσκολο – αυτό μεσοπρόθεσμα θα έχει αρνητικά αποτελέσματα για το εσωτερικό της Τουρκίας. - Η Τουρκία φαίνεται από την τελευταία συνάντηση των ΥΠΕΞ Ελλάδας-Τουρκίας ότι είναι έτοιμη να συζητήσει τη διεθνή πτυχή του κυπριακού με την Ελλάδα πριν επαναρχίσουν συνομιλίες για το εθνικό μας ζήτημα. Βλέπετε να υπάρχει αλλαγή στη στάση της στο κεφαλαιώδες αυτό ζήτημα; Η στάση της Τουρκίας είναι θετική για επικοινωνιακούς και ουσιαστικούς σκοπούς. Η Τουρκία θα ήταν μάλιστα διατεθειμένη να εμπλακεί εκ νέου σε συζητήσεις για τη διεθνή πτυχή του προβλήματος και όχι μόνο. Το ερώτημα που παραμένει είναι, τι θα επιδιώξει αυτή τη φορά στις διαπραγματεύσεις; Αφενός ίσως επιδιώξει μια αλλαγή στο περιεχόμενο της διαπραγμάτευσης προς μια πιο συνομοσπονδιακή βάση ενώ αφετέρου ενδεχομένως να προσπαθήσει την πακετοποίηση του Κυπριακού με άλλα ζητήματα των ελληνοτουρκικών σχέσεων για να κάμψει και τις ελληνικές πιέσεις επί του Κυπριακού. - Πιστεύετε ότι εννοεί αυτά που λέει δημόσια κατά καιρούς ο Ερντογάν ότι δεν ενδιαφέρονται τόσο να μπουν στην Ευρώπη; Γιατί στηρίζουμε πολλά στη θέση μας ως μέλος της Ε.Ε για να πιεστεί η Τουρκίας στο εθνικό μας θέμα. Ο Ερντογάν είναι απόλυτα ειλικρινής όταν λέει πως η Τουρκία δεν ενδιαφέρεται να καταστεί πλήρες κράτος-μέλος της ΕΕ. Αυτό έπρεπε να ήταν σε μας εμφανές εδώ και χρόνια. Η στάση του Έρντογάν εξαρτήθηκε (2006) στην αρχή από την απογοήτευσή του λόγω παγώματος της ενταξιακής διαδικασίας ενώ αργότερα ξεκίνησε να πηγάζει κυρίως από τον ιδεολογικό μετασχηματισμό της χώρας προς ένα πιο ανατολικό ή μη δυτικό προσανατολισμό. Πλέον ο Ερντογάν δεν είναι διατεθειμένος να υποστεί οποιαδήποτε αποδυνάμωση της εξουσίας του στο βωμό του εξευρωπαϊσμού και εκδημοκρατισμού της χώρας. Η σχέση Τουρκίας-ΕΕ θα παραμείνει ευκαιριακή στους τομείς αμοιβαίων συμφερόντων, και αυτό δεν αποκλείει την αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης – αποκλείει όμως την προοπτική πλήρους ένταξης. -Στο θέμα της κυπριακής ΑΟΖ και των υδρογονανθράκων, η Τουρκία λέει ότι θα προβεί σε γεωτρήσεις σε περιοχή ανοικτά του Αποστόλου Ανδρέα. Μπορεί να το κάνει εφαρμόζοντας το νόμο του ισχυρού; Κι ύστερα νομίζετε είναι κίνηση αντιπερισπασμού στο ενεργειακό πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας; Οι απειλές της Τουρκίας είναι σοβαρές και η υλοποίησή τους είναι μάλλον θέμα χρόνου. Δεν αποτελούν απλώς κίνηση αντιπερισπασμού αλλά και δημιουργία νέων δεδομένων ή «τετελεσμένων» που θα περιπλέξουν και τις διαπραγματεύσεις βάζοντας στη συζήτηση νέα θέματα, μοχλούς πίεσης και διαπραγματευτικά χαρτιά.
0 Comments
Leave a Reply. |
APXEIO
February 2024
Click to set custom HTML
Click to set custom HTML
|