ΤΟΥ ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΧΡΥΣΟΧΟΥ* Ο Όμιλος μας ξεκίνησε το 1990, πριν ακριβώς 27 χρόνια, με την Cyfield Development που είναι και η ιθύνουσα εταιρεία του Ομίλου. Οι δραστηριότητες μας καλύπτουν όλο το φάσμα της οικοδομικής βιομηχανίας: ·Τον σχεδιασμό, την ανάπτυξη γης, την κατασκευή και πώληση όλων των ειδών των κτιρίων ·Την ανάληψη και εκτέλεση μεγάλων έργων υποδομής ·Την παραγωγή και εμπορία οικοδομικών υλικών και ·Προσφάτως στον τομέα της ενέργειας, με την κατασκευή ιδιωτικού φωτοβολταϊκού πάρκου στην Κύπρο. Εργοδοτούμε περίπου 500 εργαζομένους και 500 μόνιμους συνεργάτες.
Εργαζόμαστε στην Κύπρο, Ελλάδα και Αίγυπτο. Οι εμπειρίες και τα βιώματα μου για την κρίση, συνοψίζονται σε 5 ενότητες. 1. Προετοιμασία σε καιρούς οικονομικής ανόδου 2. Έγκαιρη διαπίστωση και παραδοχή της επερχόμενης κρίσης 3. Διαχείριση της κρίσης 4. Τι κάνουμε σήμερα 5. Τι μας δίδαξε η κρίση Προετοιμασία σε καιρούς οικονομικής ανόδου Δεν είναι δυνατόν, να διαχειριστεί κάποιος μια τέτοια κρίση όπως αυτή που περάσαμε, χωρίς να έχει προηγουμένως προετοιμαστεί κατάλληλα. Απαραίτητος κανόνας της προετοιμασίας αυτής είναι η διεξοδική ανάλυση των επιχειρηματικών κινδύνων (risk assessment) και η δημιουργία εναλλακτικών σεναρίων για αντιμετώπιση όλων των κινδύνων. Γνωρίζαμε, και βιώσαμε, την μεγάλη κρίση του «real estate» την περίοδο ’88 με ‘89 στην Αμερική. Το 1986 φίλοι και γνωστοί αγόρασαν διαμερίσματα στην Αστόρια της Νέας Υόρκης για $40,000, με $4,000 προκαταβολή και με δάνειο $36,000 από την City Bank. Τρία χρόνια μετά, τα διαμερίσματα αυτά άξιζαν τα μισά. Κάποιοι ειδοποιούσαν την Τράπεζα ότι άφησαν τα κλειδιά στην πόρτα και κάποιοι άλλοι απλώς έφυγαν. Μεγάλη πτώση στα ακίνητα συνέβηκε αργότερα στο Λονδίνο, στο Ντουμπάι και ασφαλώς αργότερα στην Ελλάδα, όπως και σε άλλες χώρες. Το 2001, μετά την κρίση του Χρηματιστηρίου, όταν ο κόσμος στράφηκε στα ακίνητα, συνειδητοποιήσαμε ότι οι αυξήσεις στις τιμές των ακινήτων ήταν υπερβολικές και εκτός πραγματικότητας. Ήταν αναπόφευκτο ότι οι στρεβλώσεις που είχαν δημιουργηθεί τότε στον τομέα των ακινήτων, αργά ή γρήγορα θα διορθώνονταν και η «φούσκα» θα έσπαζε. Έχοντας αυτή την πεποίθηση κατά νου από το 2001 μέχρι το 2008, αποφύγαμε, εκτός από εξαιρέσεις, να αγοράσουμε νέα οικόπεδα και να αυξήσουμε τα αποθέματα μας. Αντίθετα οι ανταγωνιστές αγόρασαν τη μισή Κύπρο και δημιούργησαν μεγάλα αποθέματα αχρείαστης γης. Κατανέμαμε τις εργασίες μας σε όλους τους τομείς της κτηματαγοράς (γραφεία, διαμερίσματα, μικρές και μεγάλες κατοικίες, βιομηχανικά κτίρια, κλπ). Την εποχή της μεγάλης ρευστότητας προχωρήσαμε στη διασπορά των κεφαλαίων μας, επενδύοντας σε παραγωγικές μονάδες, όπως η αγορά λατομείων, ασφαλτικών, εργοστάσια έτοιμου σκυροδέματος, ως επίσης εισαγωγή και εμπορία κατρά. Από την ίδρυση της εταιρείας μας, δημιουργούσαμε σταθερά εισοδήματα κτίζοντας ακίνητα προς ενοικίαση με καλούς όρους σε φερέγγυους ενοικιαστές, έστω και με χαμηλότερα για την εποχή ενοίκια, διασφαλίζοντας σταθερά εισοδήματα. Να τονίσω ότι, έχοντας την εμπειρία με τη δραστηριοποίηση της εταιρείας μας στην Ελλάδα, και βλέποντας το τι προηγήθηκε, θέσαμε τις βάσεις και δημιουργήσαμε τη δυνατότητα να επιβιώσουμε, ακόμη και στην περίπτωση που για μια περίοδο θα είχαμε μηδενικές πωλήσεις. Μετά από προσεκτική αξιολόγηση των επιχειρηματικών κινδύνων, αποφασίσαμε από το 2001 ότι η ανάπτυξη μας δεν θα ξεπερνούσε το 10% ετησίως. Και αυτό γιατί έπρεπε πάντα η δυνατότητα πώλησης, να εξισώνεται με τη δυνατότητα κατασκευής και με τη δυνατότητα σωστής χρηματοδότησης. Ενεργήσαμε με βάση αυτή την πολιτική, για να έχουμε πάντα έλεγχο του κόστους, τόσο της χρηματοδότησης όσο και του προσωπικού, αφού τυχόν ανεξέλεγκτες προσλήψεις θα διόγκωναν το μισθολόγιο της εταιρείας, θα δημιουργούσαν στρεβλώσεις στην εργασία μας και ίσως να μείωναν και τον επαγγελματισμό μας. Αποφύγαμε την παγίδα της μεγάλης ανάπτυξης και των «ευκαιριακών» επενδύσεων. Όταν, για παράδειγμα, μας πρότειναν να προχωρήσουμε σε επεκτάσεις στη Βουλγαρία, Ρουμανία και άλλες ευκαιριακές αγορές, κλείσαμε τα αυτιά μας, γιατί για μας το «developing» δεν ήταν και δεν είναι μια ευκαιριακή επένδυση. Το development είναι τοπική επένδυση. Χρειάζονται τοπικές σχέσεις με την αγορά σε αντίθεση με το contracting. Φροντίσαμε όπως ο επιδιωκόμενος δανεισμός, κυμαίνεται πάντοτε στα επίπεδα που συμβαδίζουν με τις οικονομικές μας δυνατότητες. Τηρούμε ως ευαγγέλιο την αρχή ότι ο δανεισμός μας, δεν πρέπει να ξεπερνά το 50% των κεφαλαίων μας, Gearing 1, ούτως ώστε να μπορούμε να ξεπερνούμε τα προβλήματα των διαφοροποιήσεων από το feasibility, αλλά και για να έχουμε ανά πάσα στιγμή εξασφαλισμένη τη ρευστότητά μας. Διαφυλάξαμε οικονομικά αποθεματικά, ώστε να μπορούμε να διαχειριζόμαστε απρόβλεπτες καταστάσεις. Έγκαιρη διαπίστωση και παραδοχή της επερχόμενης κρίσης Η συνεχής ενημέρωση μας σε ό,τι αφορά τον τομέα μας στην Κύπρο και το εξωτερικό, τα βιώματα και οι εμπειρίες του παρελθόντος, η καθημερινή καταμέτρηση και καταγραφή: α. Των τηλεφωνημάτων, β. Των ξεναγήσεων, γ. Τα σχόλια των πελατών μας και δ. Των πωλήσεων, μας βοήθησαν να διαπιστώσουμε από το τέλος του 2007, ότι άρχισε να εκδηλώνεται η κρίση. Έτσι άρχισε η μείωση της ζήτησης και η σταδιακή πτώση των τιμών. Αυτή η έγκαιρη διάγνωση και η αποδοχή της νέας κατάστασης, μας οδήγησε σε αποφάσεις όπως άμεση μείωση των τιμών μας, ούτως ώστε να πωλούμε χαμηλότερα από τους ανταγωνιστές και να διαθέσουμε τα προϊόντα μας πρώτοι. Διαχείριση της κρίσης Με το ξεκίνημα της κρίσης, κάθε τρεις μήνες αναλύαμε τα στατιστικά στοιχεία, αξιολογούσαμε τα δεδομένα που διαμορφώνονταν και προχωρούσαμε στη λήψη των απαραίτητων μέτρων. Κύριος στόχος μας ήταν η ολοκλήρωση των έργων που είχαν ήδη πωληθεί. Ξεκινούσαμε την εκτέλεση νέων έργων, νοουμένου ότι είχαν πουληθεί. Εκτός από μερικές εξαιρέσεις σε επιλεγμένες περιοχές, αποφεύγαμε την αγορά καινούριων οικοπέδων, ακόμα και όταν αυτά άρχισαν να προσφέρονται σε δήθεν «καλύτερες» τιμές. Σταματήσαμε την ακριβή παραδοσιακή διαφήμιση και επενδύσαμε στη δημιουργία νέας ιστοσελίδας. Αξιοποιήσαμε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και δημιουργήσαμε προσωπικές σχέσεις εμπιστοσύνης με αξιόλογους μεσίτες αλλά και άλλες πηγές πελατών. Επενδύσαμε σε νέες μικρές αναπτύξεις και όχι σε μεγάλες, για να είμαστε σε θέση να μειώσουμε το ρίσκο και να μην διακινδυνεύουμε την πολύτιμη ρευστότητα μας. Με αυτό τον τρόπο απευθυνθήκαμε σε μεγαλύτερο αριθμό πελατών, από τους λιγοστούς που υπήρχαν την εποχή εκείνη. Δημιουργήσαμε νέους μηχανισμούς πωλήσεων, προσαρμοσμένους στα δεδομένα της αγοράς. Ανοίξαμε νέες αγορές στο εξωτερικό, και δημιουργήσαμε ένα νέο πελατολόγιο, κτίζοντας το όνομα της εταιρείας και σε άλλες γειτονικές χώρες. Μειώσαμε προσωπικό και επαναπροσδιορίσαμε τη μισθοδοσία, με αντικειμενικά κριτήρια. Τα μέτρα αυτά, έγιναν αποδεκτά από το προσωπικό και οι ικανοί υπάλληλοι δεν ένιωσαν ποτέ ανασφάλεια για τη θέση τους. Διοργανώσαμε σεμινάρια για επιμόρφωση του προσωπικού, για να αντιμετωπίσουμε τις νέες προκλήσεις. Καθιερώσαμε την πολιτική της επιβράβευσης για το προσωπικό μας, βασιζόμενη στην πραγματική απόδοση του καθενός. Δουλέψαμε ομαδικά για την επιβίωση και για τις καλύτερες μέρες που θα έρχονταν. Διαφοροποιώντας τον εαυτό μας από την υπόλοιπη αγορά, προχωρήσαμε στη δημιουργία νέων προϊόντων, μια νέα γενιά διαμερισμάτων, προσαρμοσμένων στο νέο τρόπο ζωής με ψηλά κτίρια, προσφέροντας ασφάλεια, θέα, management και αξιοποιώντας την τεχνολογία, ώστε να είναι ενεργειακά και φιλικά προς το περιβάλλον. Κατασκευάσαμε ακίνητα, σε νέες περιοχές κατάλληλα για το νέο πελατολόγιο μας, όπως αλλοδαπούς που αγοράζουν ακίνητα στην Κύπρο με την παραχώρηση άδειας παραμονής από το κράτος. Και όλα αυτά, όχι ανεξέλεγκτα, αλλά πάντοτε στο πλαίσιο της πάγιας πολιτικής μας, σε μετρημένες ποσότητες και σε συγκεκριμένες περιοχές. Συνεχίζουμε να κάνουμε πράξη την αμοιβαία εμπιστοσύνη μεταξύ πελατών και εταιρείας, με καθημερινή επαφή και φυσικά το «after sales service» που δεν τελειώνει ποτέ. Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι, η εταιρεία μας ουδέποτε παρέλειψε την έγκαιρη αποπεράτωση ή την έκδοση καθαρών τίτλων για τα ακίνητα που πωλεί. Όλα αυτά ενισχύουν την εμπιστοσύνη των πελατών μας προς την εταιρεία, και γίνονται οι καλύτεροι διαφημιστές μας. Όχι μόνο κατά τη διάρκεια της κρίσης, αλλά πάντοτε, προστατεύαμε ως κόρη οφθαλμού τα αποθεματικά και τη ρευστότητα του Ομίλου μας. Το ίδιο έγινε και με τα έξοδα λειτουργίας μας. Θέσαμε ως στρατηγικό μας στόχο ότι το πρώτο ευρώ που θα εισπράτταμε, θα πήγαινε έναντι των υποχρεώσεών μας στις τράπεζες και όχι αλλού. Θεωρούμε ότι αν χάναμε κάποιο προμηθευτή ή συνεργάτη, αυτή η εξέλιξη θα ήταν διαχειρίσιμη, αλλά δεν θα ήταν το ίδιο, αν δημιουργούσαμε πρόβλημα ή σταματούσε η συνεργασία μας με μια τράπεζα. Είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι ήμασταν σε θέση και το καταφέραμε, ακόμη και τις 30 Απριλίου 2013, λίγες μέρες μετά το «κούρεμα» να πληρώσουμε όλες τις υποχρεώσεις μας προς τις τράπεζες, χωρίς καμία καθυστέρηση. Οι σωστές σχέσεις εμπιστοσύνης με τις τράπεζες είναι βασικός πυλώνας του Ομίλου μας, τόσο την περίοδο της κρίσης όσο και σήμερα. Αυτές οι μελετημένες και με βάση στοιχεία αρχές και αποφάσεις μας, μείωσαν το κόστος της εταιρείας, το κόστος του δανεισμού μας και συγκράτησαν τα δάνεια σε σταθερά επίπεδα. Τι κάνουμε σήμερα · Αξιοποιούμε την εμπιστοσύνη των πελατών μας και των τραπεζών · Κατασκευάζουμε σύγχρονες κατοικίες και διαμερίσματα σε ψηλά κτίρια · Διευρύνουμε το είδος των προϊόντων μας · Αξιοποιούμε το κενό που άφησε η κρίση στον ανταγωνισμό · Εφαρμόζουμε ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΑΡΧΕΣ που μας έσωσαν από την προηγούμενη κρίση · Κύκλος είναι και γυρίζει, η κρίση θα ξανάρθει – ευχόμαστε όχι στο βαθμό του 2013! Τι μας δίδαξε η κρίση Επαληθεύτηκε και σε αυτή την περίπτωση η ρήση του Δαρβίνου ότι, «εκείνος που επιβιώνει δεν είναι ούτε ο πιο δυνατός, ούτε ο πιο έξυπνος. Επιβιώνει εκείνος που προσαρμόζεται καλύτερα στην αλλαγή των συνθηκών». Η περίοδος της κρίσης, μας έκανε ακόμη πιο σοφούς. Ως Cyfield νιώθουμε ότι κερδίσαμε περισσότερα απ’ όσα χάσαμε μέσα στην κρίση. Το βασικό δίδαγμα από αυτή την περίοδο είναι ότι η προετοιμασία, οι σωστές και άμεσες αποφάσεις, η στοχευμένη στρατηγική, μας οδήγησαν σε πρόοδο και μας έκαναν να βγούμε από την κρίση πιο δυνατοί, πιο υγιείς και πιο ανταγωνιστικοί. Πιστεύοντας ότι η ανοδική πορεία της οικονομίας θα συνεχιστεί και τα επόμενα χρόνια, τονίζουμε προς όλους την ανάγκη να παραμείνουμε ορθολογιστές στις πράξεις μας, ώστε να μη χρειαστεί να βιώσουμε τις ίδιες τραυματικές εμπειρίες που ζήσαμε την περίοδο 2013-2015. *Ιδρυτής Cyfield
0 Comments
Leave a Reply. |
APXEIO
August 2022
Click to set custom HTML
Click to set custom HTML
Click to set custom HTML
|