Σιίτες εναντίον Σουνιτών: Το μεσαιωνικό σχίσμα του Ισλάμ που ευθύνεται για την σημερινή αιματοχυσία

Η διαρκώς κλιμακούμενη ένταση στις σχέσεις Σαουδικής Αραβίας με το Ιράν –με αφορμή την εκτέλεση του σιίτη κληρικού Νιμρ αλ Νιμρ- έχει τις ρίζες της σε θρησκευτικές αλλά και πολιτικές αιτίες.

---

Κάθε μια από τις δύο χώρες αντιπροσωπεύει ένα από τα δύο δόγματα του Ισλάμ ενώ η αντιπαράθεση έχει και πολιτικο-οικονομική πτυχή της (πετρέλαιο) αφού οι δύο πλευρές βρίσκονται σε έναν διαρκή αγώνα για την επιβολή ή έστω την επιρροή τους στην Μέση Ανατολή.
Η Σαουδική Αραβία βρίσκεται υπό την εξουσία της σουνίτικης μοναρχίας των Σαούντ, με το 90% των κατοίκων να ακολουθούν το εν λόγω δόγμα. Στην απέναντι πλευρά, βρίσκεται η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν με το 95% του πληθυσμού να είναι σιίτες.
Και οι δυο χώρες είναι από τις μεγαλύτερες πετρελαιοπαραγωγές στον κόσμο. Η Σαουδική Αραβία έχει μεγαλύτερη εδαφική έκταση, αλλά το Ιράν έχει υπερδιπλάσιο πληθυσμό.
Το σχίσμα
Μετά τον θάνατο του Προφήτη Μωάμεθ το 632 μ.Χ., οι οπαδοί του γαμπρού του, ιμάμη Αλή, ισχυρίστηκαν πως μόνο οι στενοί συγγενείς του Προφήτη θα έπρεπε να τον διαδεχθούν ως ανώτατοι θρησκευτικοί ηγέτες των μουσουλμάνων. Ο Αλή ήταν ξάδελφος του Μωάμεθ και σύζυγος της κόρης του Φατίμα.
Ο ισχυρισμός τους έφερε σε αντίθεση μερίδα πιστών, οι οποίοι θεωρούσαν ότι οποιοσδήποτε ενάρετος μουσουλμάνος θα μπορούσε να διαδεχθεί τον Μωάμεθ, χωρίς να προέρχεται απαραίτητα από το οικογενειακό του περιβάλλον. Οι μουσουλμάνοι που ακολούθησαν τον Αλή ονομάστηκαν «οπαδοί του Αλή» (Σιάτ Αλή στα αραβικά ή εν συντομία Σιίτες).
Η πλειοψηφία των πιστών ωστόσο, εξέλεξε ως χαλίφη τον Αμπού Μπάκρ, έναν από τους πρώτους πιστούς του Προφήτη. Έτσι, οι πιστοί χωρίστηκαν, αναλόγως με το ποια γραμμή διαδοχής ακολουθούσαν. Τον Μπάκρ διαδέχθηκε ο Ομάρ και αυτόν με τη σειρά του ο Οθμάν. Ο τελευταίος δολοφονήθηκε εν ώρα προσευχής το 656 και τη θέση του κατέλαβε ο Αλή. Το γεγονός αυτό προκάλεσε ένα όργιο βίας και αίματος μεταξύ των μουσουλμάνων.
Οι Σιίτες ηττήθηκαν, αλλά διατήρησαν τις κοινότητές τους σε πολλές περιοχές του μουσουλμανικού κόσμου και συσπειρώθηκαν γύρω από τον συνονόματο ανήλικο εγγονό του Αλή.
Από την άλλη πλευρά, ο γιός του κυβερνήτη της Δαμασκού, ο Γιαζίντ ίδρυσε τη δυναστεία των Ομμεϋάδών και η θέση του χαλίφη έγινε κληρονομική. Οι οπαδοί του χαλίφη ονομάστηκαν Σουνίτες (από τη λέξη Σούνα), δηλαδή πιστοί στην παράδοση, στις συνήθειες και στο κήρυγμα του Προφήτη Μωάμεθ. Οι Σουνίτες εμμένουν στην πιστή τήρηση του Κορανίου. Παράλληλα, αποδέχονται ως στυλοβάτες του Ισλάμ τους τρεις πρώτους χαλίφες (Αμπου Μπακρ, Ομάρ και Οθμάν), καθώς και τον χαλίφη Μωαβία, πατέρα του Γιαζίντ.
Η μουσουλμανική θρησκεία έχει δύο αναφορές. Το Κοράνι και τις Χαντίθ, δηλαδή τις προφορικές «οδηγίες» για τον τρόπο λατρείας και ζωής, τον οποίο πρέπει να ακολουθούν οι πιστοί. Το Κοράνι και οι Χαντίθ προσδιορίζουν τη Σαρία, δηλαδή τους κανόνες που διέπουν θέματα ιδιοκτησίας, κληρονομιάς, γάμου, διαζυγίου, συμβόλαια, συμφωνητικά, εμπορικές και τραπεζικές συναλλαγές, επενδύσεις, δάνεια, υποθήκες κ.α. Όλες οι παραπάνω πράξεις θα πρέπει να συνάδουν με τους ισλαμικούς νόμους.
Οι Σουνίτες ακολουθούν τις δικές τους Χαντίθ, οι οποίες περιλαμβάνονται σε έξι κωδικοποιημένες συλλογές. Οι Σιίτες αποδέχονται διαφορετική έκδοση των Χαντίθ και δίνουν πολύ μεγάλη σημασία στα κηρύγματα του Αλή και των απογόνων του. Οι Σιίτες επίσης αποδέχονται την Μουτά, δηλαδή τον γάμο για προσυμφωνημένο και συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Την πρακτική αυτή απορρίπτουν οι Σουνίτες.
Και τα δύο ρεύματα αποδέχονται τους Πέντε Πυλώνες της Πίστης: Ομολογία της Πίστης, Προσευχή, Φόρος ελεημοσύνης, Νηστεία, Προσκύνημα στη Μέκκα. Οι Σιίτες προσθέτουν και την τήρηση της διδασκαλίας των 12 ιμάμηδών. Ο πρώτος απ’ αυτούς είναι ο Αλή και ο τελευταίος ο Μουχάμεντ αλ Μάχντι.
Σύμφωνα με τη σιιτική παράδοση, ο αλ Μάχντι αναλήφθηκε στους ουρανούς και θα έλθει πάλι στη γη, προκειμένου να σώσει τους ευσεβείς και να τιμωρήσει τους ασεβείς. Θα ακολουθήσει τρομερός πόλεμος μεταξύ των δυνάμεων του καλού και του κακού. Το καλό θα θριαμβεύσει και θα επικρατήσει αιώνια ειρήνη στον κόσμο.
Στο Ιράν πολλοί θεωρούν ως 13ο ιμάμη τον αγιατολάχ Ρουχολά Χομεϊνί, ο οποίος ηγήθηκε της ιρανικής επανάστασης εναντίον του καθεστώτος του σάχη το 1979. Σήμερα ο πληθυσμός των Σιιτών εκτιμάται στα περίπου 220.000.000 άτομα, δηλαδή στο 15% του συνολικού μουσουλμανικού πληθυσμού. Σε αυτούς περιλαμβάνονται και διάφορες «αιρέσεις» και δόγματα του σιιτισμού.
Πάνω από τα τρία τέταρτα των Σιιτών κατοικούν στο Ιράν, το Ιράκ, το Αζερμπαϊτζάν, τον Λίβανο, το Μπαχρέιν, την Τουρκία, το Πακιστάν και την Ινδία. Η αμερικανική εισβολή και κατοχή του Ιράκ, ο εμφύλιος στη Συρία και οι διαρκείς συγκρούσεις στον Λίβανο επέτειναν τις προαιώνιες διαφορές των δύο δογμάτων του Ισλάμ. Δυτικοί αναλυτές εκτιμούν ότι στους κόλπους των Σιιτών δημιουργούνται και δρουν πολλές εξτρεμιστικές ομάδες. Η η Αλ Κάιντα, οι Ταλιμπάν και το ISIS είναι σουνίτες και στρέφονται κατά του σιιτισμού.