ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ Ως Κύπριοι έχουμε πολύ υψηλά επίπεδα ανοχής στις διάφορες πτυχές της ζωής μας, γι αυτό και οι πολιτικοί γνωρίζουν ότι δεν θα κριθούν με μεγάλη αυστηρότητα όταν πάνε στραβά, υπογραμμίζει σε συνέντευξή του στην εφημερίδα μας ο κοινωνιολόγος Δρ. Νίκος Περιστιάνης. Αναφερόμενος στην απαξίωση των πορισμάτων τα οποία ζητούνται για να αποδοθούν ευθύνες, επισημαίνει ότι με αυτό τον τρόπο θα συνεχίζει να επικρατεί η ανευθυνότητα. «Μας βολεύει όλους αυτή χαλαρότητα, με αποτέλεσμα όμως να διαιωνίζεται η κατάσταση», ανέφερε χαρακτηριστικά. Μιλώντας ειδικότερα για το πολιτικό μας σύστημα, τόνισε ότι δεν έχει ακόμη ωριμάσει όσο θα έπρεπε και με αυτά που βλέπει ο κόσμος να γίνονται μειώνεται η εμπιστοσύνη στο σύστημα, αυξάνεται η αδιαφορία, η απάθεια και η αποχή.
Όσον αφορά στο πώς αλλάζει το σύστημα, λέει ότι αυτό μπορεί να γίνει με δυσκολία, με μικρές καθημερινές επαναστάσεις εκείνων που αποφασίζουν να αλλάξουν ένα σύστημα... Κληθείς να δώσει τα χαρακτηριστικά μας, ως Ελληνοκυπρίων, λέει ότι είμαστε ως επί το πλείστον άνθρωποι πρακτικοί, ευπροσάρμοστοι και αρκετά συντηρητικοί- με όλα τα κακά και τα καλά που αυτά τα χαρακτηριστικά συνεπάγονται. - Εξακολουθεί να είναι θέμα συζήτησης και αντιπαράθεσης μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης το πόρισμα για τον Συνεργατισμό, στο οποίο καταλογίζονται ευθύνες, αλλά δεν αναλαμβάνονται. Κάτι ανάλογο έγινε και παλαιότερα με άλλη κυβέρνηση για το Μαρί. Αυτό τι δείχνει για το πολιτικό σύστημα στην Κύπρο; Δείχνει, μεταξύ άλλων, ότι το πολιτικό μας σύστημα δεν έχει ακόμη ωριμάσει όσο θα έπρεπε. Η Κυπριακή Δημοκρατία, όπως και κάθε σωστή δημοκρατία είναι ένα εύθραυστο πολίτευμα που βασίζεται στη συναίνεση των πολιτών και στις σχέσεις εμπιστοσύνης μεταξύ κράτους και πολιτών. Τα αυταρχικά καθεστώτα δεν χρειάζονται να πείσουν τους πολίτες τους για να είναι συνεργάσιμοι: απλώς επιβάλλουν τις αποφάσεις τους και δεν τους ενδιαφέρει ιδιαίτερα τι λένε οι πολίτες. Στις αντιπροσωπευτικές δημοκρατίες, όπως και η δική μας, όταν οι πολίτες αναθέτουν την εξουσία σε μια κυβέρνηση, μέσα από τις ψήφους τους, το κάνουν επειδή υπάρχει η προσδοκία ότι θα τηρήσουν τον λόγο τους, θα υλοποιήσουν αυτά που προεκλογικά υποσχέθηκαν. Αν όχι θα τιμωρηθούν, θα πάρουν λιγότερες ψήφους στις επόμενες εκλογές. Αν και οι επόμενες κυβερνήσεις κάνουν το ίδιο, σιγά-σιγά θα μειώνεται η εμπιστοσύνη των πολιτών στους δημοκρατικούς θεσμούς, στο δημοκρατικό πολίτευμα ως σύνολο. Θα μειώνεται η εμπιστοσύνη στο σύστημα, θα αυξάνεται η αδιαφορία, η απάθεια και η αποχή. Αυτό ακριβώς που συμβαίνει τα τελευταία χρόνια... -Οι παρατηρήσεις πολιτικών για λόγους ευθιξίας δεν είναι γνώρισμα του κυπριακού πολιτικού συστήματος. Γενικότερα, αυτή η στάση των πολιτικών έχει να κάνει και με τη στάση της κοινωνίας μας στα μικρά ή μεγάλα προβλήματα; Θα ήταν καλά να θυμόμαστε κάποια παραδείγματα από άλλες χώρες, για σκοπούς σύγκρισης με το τι συμβαίνει σε εμάς. Για παράδειγμα, το 2017, στη Σουηδία, παραιτήθηκε η Υπουργός Εκπαίδευσης γιατί βρέθηκε θετική σε έλεγχο αλκοόλης (10mg). Το 2018, στη Μεγάλη Βρετανία παραιτήθηκε ο Υφυπουργός Διεθνούς Ανάπτυξης γιατί άργησε να προσέλθει στη συνεδρία της Βουλής των Λόρδων, κατά...μισή ώρα! Την ίδια χρονιά στη Νορβηγία παραιτήθηκε ο Υπουργός Αλιείας γιατί σε κάποιο ταξίδι του στο Ιράν, πήρε μαζί του το υπηρεσιακό του τηλέφωνο, χωρίς να ενημερώσει τις Αρχές Ασφαλείας. Στις αρχές του 2019, στη Φινλανδία, παραιτήθηκε η κυβέρνηση γιατί απέτυχε να περάσει το πρόγραμμα κοινωνικών μεταρρυθμίσεων στο σύστημα υγείας. Εμείς διαφέρουμε κατά πολύ επειδή, για ιστορικούς λόγους, έχουμε ως Κύπριοι πολύ υψηλά επίπεδα ανοχής στις διάφορες πτυχές της ζωής μας. Συνηθίσαμε να καθυστερούν τα λεωφορεία και η έναρξη των διαφόρων εκδηλώσεων, να αργούμε στα ραντεβού. Δεχόμαστε ότι τα παιδιά μας θα παραβιάζουν συχνά τα όρια που τους βάζουμε (αν τους βάζουμε). Θεωρούμε δεδομένο ότι οι πολίτες χρησιμοποιούν «μέσα» για να πετύχουν μια ευμενέστερη μεταχείριση, και ότι αντίστοιχα οι περισσότεροι πολιτικοί «εξυπηρετούν» τους γνωστούς τους, για να αυξήσουν την δημοτικότητα τους και να εξασφαλίσουν περισσότερους ψήφους, κ.ο.κ. Γι αυτό και οι πολιτικοί γνωρίζουν ότι δεν θα κριθούν με μεγάλη αυστηρότητα όταν πάνε στραβά. -Τι αντίκτυπο έχει στον κόσμο η απαξίωση των διάφορων πορισμάτων για τα μεγάλα θέματα από τους πολιτικούς; Η απαξίωση των πορισμάτων που ζητούνται για να αποδοθούν ευθύνες, σημαίνει ότι θα συνεχίζει να επικρατεί η ανευθυνότητα. Δεν φταίω εγώ, φταίει ο άλλος. Μπορεί να έκανα το τάδε λάθος εγώ, αλλά και ο άλλος έκανε το δείνα λάθος- οπότε το ένα λάθος ακυρώνει το άλλο και έτσι όλοι απαλλασσόμαστε από κάθε ευθύνη! Μας βολεύει όλους αυτή χαλαρότητα, με αποτέλεσμα όμως να διαιωνίζεται η κατάσταση. Πως αλλάζει λοιπόν το σύστημα; Με δυσκολία, με μικρές καθημερινές επαναστάσεις εκείνων που αποφασίζουν να αλλάξουν ένα σύστημα... -Γιατί πιστεύετε 59 χρόνια μετά την εγκαθίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας δεν έχουμε ωριμάσει ως λαός και δεν υπάρχει πολιτικό σκηνικό που να εμπνέει εμπιστοσύνη; Έχουμε ωριμάσει αρκετά θα έλεγα. Υπενθυμίζω ότι στις απαρχές της Δημοκρατίας μας, τη δεκαετία του 1960, οι ιδεολογικές διαφορές λύνονταν με τις βόμβες. Σήμερα οι βόμβες περιορίζονται στον χώρο του υποκόσμου, των καμπαρέ και του τζόγου. Παλαιότερα δεν υπήρχαν σοβαρά κόμματα, υγιής πολιτική ζωή. Σήμερα οι ιδεολογικές διαφορές έχουν ισοπεδωθεί, με κάποιο τρόπο φτάσαμε στο άλλο άκρο. Όμως θα συμφωνούσα με τη διάγνωση ότι δεν έχουμε ακόμη ωριμάσει όσο θα έπρεπε. Χρειάζεται περισσότεροι άνθρωποι που συνειδητοποιούν τις αδυναμίες του συστήματος να προσπαθήσουν πιο πολύ, να σπρώξουν για την ανανέωση των πραγμάτων. -Πριν το Συνεργατισμό είχαμε την κρίση που ξέσπασε στην Δικαστική εξουσία με τις καταγγελίες του αδελφού του Γενικού Εισαγγελέα. Ακόμη και σε θεσμό που στεκόταν ως πρόσφατα ψηλά, έχουμε θέματα… Είναι γεγονός ότι την δικαιοσύνη την είχαμε πολύ ψηλά. Πολλοί πίστευαν ότι οι δικαστές είναι άυλοι, ότι δεν επηρεάζονται από τις υλικές προκλήσεις της ζωής. Άλλωστε τους αναμένουμε να είναι πάντοτε υπεράνω της καθημερινότητας, των ευτελών συμφερόντων, κ.ο.κ. Αφού η δουλειά τους είναι να είναι αμέτοχοι και να κρίνουν αμερόληπτα. Τελικά είναι και αυτοί άνθρωποι και αποκαλύφθηκαν οι ανθρώπινες τους αδυναμίες: κάποιος βοήθησε την κόρη του, την αδελφή του. Άλλος εργοδότησε τα παιδιά άλλων δικαστών. Ενήργησαν δηλαδή με ένα πολύ «κυπριακό» τρόπο. Η βόμβα έσκασε επειδή την περίοδο εκείνη η κοινωνία ζητούσε την καταδίκη κάποιων παραδοσιακών συμπεριφορών, ήθελε να δει ότι έχουμε εκσυγχρονιστεί με ουσιαστικό τρόπο. Από την άλλη έχουμε, πιστεύω, αλλάξει αρκετά. Αλλά με αργούς ρυθμούς, τόσο που να προκαλείται δυσθυμία όταν μας το υπενθυμίσει η πραγματικότητα. - Συμβαίνουν συχνά σκάνδαλα, η ακρίβεια κυριαρχεί, οι μισθοί στον ιδιωτικό τομέα είναι χαμηλοί. Ο κόσμος, εκτός από οργανωμένα συνδικαλιστικά σύνολα που διεκδικεί με τις συντεχνίες καλύτερους όρους, δεν αντιδρά. Γιατί πιστεύετε; Από την δεκαετία του 1940 όταν εμφανίστηκαν και καθιερώθηκαν οι ιδεολογικοί χώροι της Δεξιάς και Αριστεράς, δεν περιορίστηκαν στην έκφραση τους μέσα από δύο αντίστοιχα κόμματα. Δημιουργήθηκαν πολύ ευρύτερες «παρατάξεις» συνδεδεμένες με τις δύο μεγάλες αντίπαλες ιδεολογίες. Έτσι , για παράδειγμα, το κόμμα της Αριστεράς απέκτησε τις δικές του συντεχνίες εργαζομένων, αγροτικές οργανώσεις, αθλητικά σωματεία, συνεργατικά ιδρύματα, συλλόγους, οργανώσεις νέων, γυναικών... Ακόμη και δικές της εφημερίδες, κινηματογράφους, φαρμακεία, μπακάλικα, κ.ο.κ. Το ίδιο έγινε με την Δεξιά και την εκκλησία. Οπότε όλος ο χώρος της λεγόμενης κοινωνίας των πολιτών «καταλήφθηκε» από τις παρατάξεις. Στη συνέχεια προστέθηκε και η παράταξη του «Κέντρου». Μετά το 1976 στους χώρους αυτούς κυριάρχησαν τα κόμματα, αλλά η σύνδεση με τις παραταξιακές οργανώσεις παρέμεινε σε μεγάλο βαθμό. Δεν υπήρχε οποιαδήποτε μορφή οργάνωσης έξω από τους χώρους αυτούς. Δεν αναπτύχθηκαν αυτόνομα σχήματα και ομάδες πολιτών. Γι’ αυτό και σήμερα, παρά την εξασθένηση των παρατάξεων, δεν υπάρχει κάτι άλλο να πάρει τη θέση τους - πέρα από αναιμικές ομαδούλες και μοναχικούς πολίτες... -Τα social media ποιό ρόλο παίζουν στη κυπριακή καθημερινότητα. Εκεί μπορούμε να πούμε ότι εξαντλείται η διαμαρτυρία του κόσμου; Τα κοινωνικά μέσα φαίνεται να έχουν καταλάβει τον κενό χώρο που άφηνε η απουσία των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών. Από πλευράς επικοινωνίας, μέχρι την εμφάνιση των κοινωνικών μέσων, τον χώρο του δημόσιου διαλόγου (την σφαίρα της δημόσιας επικοινωνίας), τον καταλάμβαναν σχεδόν πλήρως οι διάφορες παρατάξεις. Δεν υπήρχε «υπόλοιπος» χώρος δημόσιας επικοινωνίας. Υπήρχαν μόνο οι ατομικές εκφράσεις, οι προσπάθειες ατομικής επικοινωνίας. Τα κοινωνικά μέσα έδωσαν νέες ευκαιρίες σε αυτούς που δεν είχαν φωνή και έκφραση. Γι αυτό και πολλές από τις φωνές αυτές είναι πρωτόγονες, ακαλλιέργητες, ακαλαίσθητες- επειδή δεν υπήρχε προπαίδεια. Υπήρξε λοιπόν ένα ξέσπασμα ελευθερίας, που συνοδεύτηκε όμως, ως επόμενο, και από καταχρήσεις της πρωτόγνωρης ελευθερίας έκφρασης. -Μας άλλαξε σαν κυπριακή κοινωνία η κρίση του 2012-13; Κάθε κρίση μας αλλάζει, αφού μας σπρώχνει να αλλάξουμε όσα παίρναμε ως δεδομένα. Η κρίση του 2012-13 διέκοψε την ευημερία αλλά και τη ευμάρεια των Ελληνοκυπρίων. Και ενώ ένα από τα πιο σημαντικά χαρακτηριστικά της κοινωνίας μας μέχρι εκείνη την στιγμή ήταν οι σχετικά μικρές κοινωνικές ανισότητες, η οικονομική κατάρρευση συρρίκνωσε δραματικά την μεσαία τάξη . Είναι πολύ λιγότεροι πλέον εκείνοι που έχουν επαρκή οικονομική άνεση, ενώ πάρα πολλοί εκείνοι που αγωνίζονται να επιβιώσουν με πενιχρά εισοδήματα πείνας. Αυτή η πραγματικότητα αποτελεί μια πολύ ανησυχητική εξέλιξη, αφού η ανισότητα υποσκάπτει την κοινωνική συνοχή και φέρνει πλήθος κοινωνικών προβλημάτων. -Πως θα χαρακτηρίζατε το σημερινό Κύπριο; Δεν υπάρχει ένας μόνο χαρακτηριστικός τύπος του σημερινού Κύπριου. Εννοούμε βέβαια τους Ελληνοκύπριους, αλλά η παρατήρηση αυτή μας υπενθυμίζει ήδη ότι υπάρχουν και οι Τουρκοκύπριοι. Και μεταξύ των Ελληνοκύπριων υπάρχουν σημαντικές διαφορές αναλόγως της κοινωνική τάξης του καθένα (και της κάθε μιας, βέβαια, γιατί υπάρχουν και οι Ελληνοκύπριες), του τόπου προέλευσης του καθένα (πόλη ή χωριό, και ποια πόλη). Όμως αν θα τόνιζα κάποια χαρακτηριστικά μας, ως Ελληνοκυπρίων, θάλεγα ότι είμαστε ως επί το πλείστον άνθρωποι πρακτικοί, ευπροσάρμοστοι και αρκετά συντηρητικοί- με όλα τα κακά και τα καλά που αυτά τα χαρακτηριστικά συνεπάγονται.
0 Comments
Leave a Reply. |
APXEIO
February 2024
Click to set custom HTML
Click to set custom HTML
|